Τις προηγούμενες μέρες μια είδηση πέρα στα «ψιλά», δίχως να τύχει της προβολής που της άξιζε: Η κεντροδεξιά (!) κυβέρνηση της Ισλανδίας απέσυρε το αίτημα ένταξης της χώρας στην ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα η μικρή αυτή χώρα των 325.000 κατοίκων με επιστολή του πρωθυπουργού της Σίγκμουντουρ Νταβίντ Γκουνλέιγκσον που επιδόθηκε στον Λετονό προεδρεύοντα της ΕΕ αυτό το εξάμηνο. Ανέφερε :«Η Ισλανδία δεν είναι πλέον χώρα υποψήφια προς ένταξη και ζητά από την ΕΕ να δρα συμφώνως προς αυτό». «Τα συμφέροντα της Ισλανδίας υπηρετούνται καλύτερα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης» έγραψε ο Ισλανδός υπουργός Εξωτερικών Γκούναρ Μπράγκι Σβέινσον, ο οποίος συναντήθηκε με τον Λετονό ομόλογό του προκειμένου να τον ενημερώσει και δια ζώσης για το θέμα.
Να θυμίσουμε ορισμένα ιστορικά στοιχεία: Αίτηση ένταξης της Ισλανδίας στην ΕΕ υπέβαλε το 2009 μια κυβέρνηση κεντροαριστερή, συμμαχίας των σοσιαλδημοκρατών με την Αριστερά και τους Πράσινους, αφού η χώρα νωρίτερα είχε προηγηθεί η κατάρρευση των ισλανδικών τραπεζών. Στις αρχές όμως του 2013 όμως εκλέχτηκε νέα κυβέρνηση συνεργασίας Κεντροδεξιάς - Δεξιάς, με σαφείς αντι-ΕΕ τάσεις, η οποία είχε υποσχεθεί το «πάγωμα» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Όντως οι διαπραγματεύσεις πάγωσαν τα δύο τελευταία χρόνια και τώρα είχαμε την παραπάνω εξέλιξη.
Τι είχε όμως προηγηθεί;
Το 2008 οι τρεις μεγαλύτερες ισλανδικές τράπεζες (Kaupthing, Landsbanki και Glitnir) δήλωσαν αδυναμία να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που είχαν συσσωρεύσει έναντι ξένων καταθετών. Τα πολύ δελεαστικά επιτόκια και τα «εξειδικευμένα» προϊόντα που προσέφεραν αυτές και άλλες τράπεζες τα προηγούμενα χρόνια (οι περισσότερες τράπεζες είχαν ιδιωτικοποιηθεί το 2003, καθώς η κυβέρνηση ήθελε να δημιουργήσει ένα πιστωτικό Ελντοράντο, τύπου λονδρέζικου Σίτι), είχαν προσελκύσει Βρετανούς και Ολλανδούς μεγαλοκαταθέτες. Το 2008 το χρέος αυτών των τραπεζών φορτώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα η οποία -σε συνδυασμό με το ήδη συσσωρευμένο δημόσιο χρέος- έφτασε να χρωστάει έτσι ένα αστρονομικό ποσοστό (1.000%) του ΑΕΠ της. Η κατάρρευση σήμανε ότι και το νόμισμα της χώρας έχασε το 85% της αξίας του έναντι του ευρώ. Τα αρπακτικά έκαναν την εμφάνισή τους: Ευρωπαϊκή Ένωση και ΔΝΤ προσφέρθηκαν να παραχωρήσουν δάνεια για να… σώσουν τη χώρα. Όμως ο δρόμος που ακολουθήθηκε τελικά ήταν διαφορετικός από την ευρωζώνη.
Κάτω από την αφόρητη πίεση των λαϊκών κινητοποιήσεων, οι τράπεζες δεν διασώθηκαν αλλά αφέθηκαν να καταρρεύσουν και στη συνέχεια να εθνικοποιηθούν. Επίσης κάτω από την πίεση των λαϊκών κινητοποιήσεων, η κυβέρνηση εξαναγκάστηκε σε παραίτηση και έτσι το 2009 έγιναν πρόωρες εκλογές, όπου επικράτησε η κεντροαριστερή συμμαχία υπό τη Γιόχανα Σιγκουρδαντότιρ. H νέα πρωθυπουργός συναίνεσε στο να αποπληρώσει η χώρα τα χρέη, ζητώντας από κάθε Ισλανδό να πληρώνει 100 ευρώ τον μήνα για 15 χρόνια.
Όμως, η λαϊκή αντίδραση ξέσπασε και πάλι αναγκάζοντας τον πρόεδρο Γκρίμσον να προκηρύξει δημοψήφισμα. Στο δημοψήφισμα του Μαρτίου του 2010, το 93% ψήφισε κατά της πληρωμής των χρεών και υπέρ της στάσης πληρωμών. Επίσης υπό την πίεση της λαϊκής οργής, η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες για αστικές και ποινικές ευθύνες κατά των υπευθύνων. Αξιωματούχοι και τραπεζίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα για να μην πάνε φυλακή. Επίσης, πάντα υπό την πίεση των λαϊκών κινητοποιήσεων, εκλέχθηκε ένα σώμα από 25 πολίτες προκειμένου να συγγράψει το νέο Σύνταγμα.
Ας δούμε ορισμένα διδάγματα
Καταρχήν στην Ισλανδία προφανώς και δεν έγιναν επαναστατικού χαρακτήρα αλλαγές. Η προσωρινή διάσωση των εργατικών εισοδημάτων και του κοινωνικού κράτους (προσωρινή γιατί ο καπιταλισμός είναι πάντα επικίνδυνος για τους εργαζόμενους), αλλά και η προσαγωγή σε δίκη εκείνου του κομματιού της άρχουσας τάξης που θεωρήθηκε υπεύθυνο για την κρίση, οφείλεται στη μαζική και εξαιρετικά δυναμική για τα μέτρα της χώρας κινητοποίηση του λαού. Συνεχίζουν να έχουν δηλαδή καπιταλισμό, απλά αναδεικνύουν τη φαιδρότητα μιας σειράς προπαγανδιστικών θεωριών που χρόνια κυκλοφορούν και στη χώρα μας.
1. Η ένταξη στην Ε.Ε και το ευρώ δεν είναι μονόδρομος ακόμη και για χώρες του μεγέθους της Ισλανδίας. Υπάρχει και ο άλλος δρόμος με ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαίου οφέλους με τις χώρες όλου του κόσμου έξω δηλαδή από το «στενό κουστούμι» της Ε.Ε, της διακρατικής αυτής καπιταλιστικής «ένωσης».
2. Η σωτηρία των τραπεζών, η περίφημη «ρευστότητα τους» δεν είναι μονόδρομος. Εκεί με το ξέσπασμα της κρίσης η Ισλανδική Κεντρική Τράπεζα βρέθηκε χωρίς ρευστότητα και το ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα αφέθηκε να πτωχεύσει. Με λίγα λόγια οι Ισλανδοί έπραξαν το αυτονόητο: έχωσαν μέσα τους τραπεζίτες και έδιωξαν τους τοκογλύφους. Στην Ισλανδία με δημοψήφισμα αποφάσισαν να μην δανειστεί η χώρα για να καλυφθούν οι ζημιές των τραπεζών. Ετσι η χώρα δεν γνώρισε τις συνταγές του Τόμσεν και των λοιπών…θεσμών. Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι ήδη ορατό: Η Ισλανδία ξέφυγε από την ύφεση και τη θηλεία των δανειστών, των μνημονίων και της εποπτείας. Και τελικά οι Ισλανδοί δεν έκαναν κοινωνική επανάσταση. Ούτε καν αθέτησαν την πληρωμή του υπόλοιπου εξωτερικού τους χρέους. Ωστόσο έδειξαν ένα δρόμο, όσο μικρή χώρα κι αν έχουν.
Η άλλη άποψη Αλέκος Χατζηκώστας
Να πληρώνεις χωρίς να χρωστάς,
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα χαλάς την καθημερινότητά σου χωρίς να ευθύνησε.
Να πονάς χωρίς να φταις.
Να σου τα παίρνουν χωρίς να σε ρωτούν.
Να σου ξεπουλούν την αξιοπρέπειά σου.
ΟΧΙ άλλο παζάρι για μένα χωρίς εμένα.