Αιγαίο: To 2017 π.Χ. μιλούσαν Ελληνικά. Πρέπει ν' αλλάξει κάτι στην Ιστορία μας, στα βιβλία μας, στα σχολεία μας;

άρθρο του Νίκου ΚΥΤΟΠΟΥΛΟΥ
 ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ  ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Κυριακή 5 Σεπτέμβρη 2004  

ΟΙ ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΟΙ

Τι πρέπει ν' αλλάξει στην Ιστορία μας, στα βιβλία μας, στα σχολεία μας;

Γ' Μέρος

(τελευταίο)

Η μία όψη του περίφημου Δίσκου της Φαιστού. Το αρχαιότερο δείγμα έντυπου κειμένου

Στο προηγούμενο σημείωμα το θέμα μας ήταν: Αν επιβεβαιωθεί οριστικά ότι στο χώρο του Αιγαίου οι άνθρωποι μιλούσαν, το 2700 π.Χ. ελληνικά, τότε πρέπει ν' αλλάξει η Ιστορία τόσο της γραφής, όσο και της Ελλάδας. Και τονίστηκε ότι αυτό έχει επιβεβαιωθεί. Γιατί αποκρυπτογραφήθηκε η γραμμική γραφή Α΄. Γιατί κυκλοφορεί κιόλας βιβλίο με τον τίτλο «Ο Δίσκος της Φαιστού έλυσε τη σιωπή του».

Αλλά έλυσε πραγματικά τη σιωπή του; Πείθει η αποκρυπτογράφηση αυτή; Αλλο, βέβαια, να το λες και άλλο να το αποδείξεις. Πιστεύουμε ότι ο κ. Γιώργος Πολύμερος, ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου, το αποδείχνει.

Από την εποχή που ο Αγγλος Μίκαελ Βέντρις αποκρυπτογράφησε τη γραμμική γραφή Β΄, από το 1952, μια ολόκληρη στρατιά από επώνυμους κι ανώνυμους ερευνητές καταπιάστηκε με την αποκρυπτογράφηση της γραμμικής γραφής Α΄. Και φυσικά, του Δίσκου της Φαιστού, που αποτελεί κλασικό δείγμα ιερογλυφικής γραφής, που θεωρείται από πολλούς μητέρα της γραμμικής Α΄. Από τότε μεσολάβησαν πενήντα δύο χρόνια. Σ' αυτά τα χρόνια έγιναν πολλά βήματα για τη λύση του αινίγματος. Οταν μπήκε στον ευγενή αυτόν αγώνα ο κ. Γ. Πολύμερος ήταν πια πεποίθηση ότι και η ιερογλυφική γραφή, όπως και η γραμμική γραφή Α΄, αποτελείται από συλλαβογράμματα. Οτι τα περισσότερα απ' αυτά είχαν καθορισμένη φωνητική αξία. Οτι μια από τις δυσκολίες στην ανάγνωση της γραμμικής τόσο της Β΄, όσο και της Α΄ γραφής ήταν ότι δε χώριζαν μεταξύ τους οι λέξεις. Λέξεις και φράσεις ήταν κατά παράταξη αδιαίρετη. Και το έργο του χωρισμού σε λογικές ενότητες αποτελούσε την πρώτη δοκιμασία του ερευνητή. Εκεί κατ' αρχήν δοκιμάζονται οι πρώτες ικανότητές του: Η ευστροφία, η διορατικότητα και η άριστη γνώση της αρχαιοελληνικής γλώσσας με όλες τις διαλέκτους της.

Για τις επιτυχίες και τις δυσκολίες του ίδιου και των συναδέλφων του, μας εξομολογείται ο συγγραφέας στην προμετωπίδα του βιβλίου του: «Περπάτησα σ' έναν δρόμο τον οποίο άνοιξαν άλλοι. Απλώς σε μένα έτυχε η τιμή να κάνω το τελευταίο βήμα. Η μεγάλη τιμή πρέπει ν' αποδοθεί στους Εβανς, Βέντρις και Τσάντγουικ όσο και στους κατόχους λιγότερο ηχηρών ονομάτων και άλλους ερευνητές».

Η άλλη όψη του περίφημου Δίσκου της Φαιστού. Το αρχαιότερο δείγμα έντυπου κειμένου

Ο Δίσκος της Φαιστού από άποψη γραφής δεν είχε κανένα ψεγάδι. Ηταν και είναι, βέβαια, πρότυπο κειμένου. Ευανάγνωστα συλλαβογράμματα, χωρισμένα σε φράσεις ή λέξεις με μια γραμμούλα. Ελάχιστα ιερογλυφικά με άγνωστη φωνητική αξία. Ωστόσο, ενώ στην ανάγνωση των μικρών επιγραφών έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, ο Δίσκος της Φαιστού παρέμενε γρίφος απρόσιτος. Αίνιγμα αξεδιάλυτο. Οσοι επιχείρησαν την αποκρυπτογράφησή του, αποτύχανε.

Ξανάρθε φορτικότερος ο Ινδοευρωπαϊκός μύθος ότι η γραμμική Α' κι ο Δίσκος εκφράζουν άλλη γλώσσα, άλλου λαού άγνωστης προέλευσης. Γι' αυτό το λόγο όσοι ασχολούνται με την αποκρυπτογράφηση κύριο μέλημά τους είχαν να εξακριβώσουν σε ποια γλώσσα είναι γραμμένος. Ετσι, λοιπόν, η όλη υπόθεση συνδέθηκε αυτόματα με την υπόσταση του Ινδοευρωπαϊκού μύθου: Αν αποδειχνόταν η γραμμική Α΄ ελληνική, τότε οι Ελληνες δεν ήρθαν απέξω. Αν όχι, τότε μπορεί και να ήρθαν από κάποια Ουκρανία! Αυτό εκφράζεται επιγραμματικά από τον μεγάλο Γάλλο γλωσσολόγο Ζορζ Ζεάν.

Την απάντηση την έδωσε, τελικά, ο Γιώργος Πολύμερος, ο γλωσσολόγος, που για να ζήσει επαγγέλλεται τον λογιστή, στη Λαμία. Αυτός ανακάλυψε, όπως μας λέει, το «Μίτο της Αριάδνης» στο λαβύρινθο της σπειρωτής γραφής του Δίσκου της Φαιστού. Υστερα από πολύμοχθες και βασανιστικές μελέτες, δοκιμές, συγκρίσεις και συνδυασμούς έφτασε μια μέρα στην ιδέα να διαβάσει τα συλλαβογράμματα με αντίστροφη φορά από την καθιερωμένη: Οχι από την περιφέρεια προς το κέντρο, αλλά από το κέντρο προς την περιφέρεια. Στο βιβλίο του εξηγεί το πώς και το γιατί. Και πείθει.

Μια σύγκριση, όμως, θα πείσει περισσότερο. Από τους ερευνητές πολλοί, κατά καιρούς, πίστεψαν ότι έλυσαν το αίνιγμα. Κι έγραψαν βιβλία. Παίρνουμε στην τύχη για σύγκριση το βιβλίο της κ. Εφης Πολυγιαννάκη με τον τίτλο: «Ο Δίσκος της Φαιστού μιλάει ελληνικά» και το βιβλίο του κ. Γ. Πολύμερου: «Ο Δίσκος της Φαιστού έλυσε τη σιωπή του». Το κοινό τους γνώρισμα: Και οι δύο χρησιμοποιούν τα ίδια συλλαβογράμματα με τις ίδιες φωνητικές αξίες, με τα ίδια μέτρα και σταθμά. Η διαφορά τους: Η πρώτη επιχειρεί να διαβάσει σύμφωνα με την «πεπατημένη» από την περιφέρεια προς το κέντρο. Ενώ, ο δεύτερος, αντίθετα, από το κέντρο προς την περιφέρεια.

Τα αποτελέσματα. Ας κρίνει ο αναγνώστης. Παραθέτουμε από τα δύο βιβλία τα κείμενα της Α΄ πλευράς του Δίσκου. Πρώτα της κ. Πολυγιαννάκη:

«Ακουε Αρπυια περαιά τε `Αιδι θωκεί / σα νέφη με σέσωκες διατοράντα. / δόδε ημίν / τάγα, Δόδελας άδην, Ζευ, ιά έφυτε / αιγοκόπους (;) Φοινικάδε καέεσω τε / διάσυρα χαμιδε / ότε επλείμεν Αιθιοπία δε / κα-qo-ja-no (;) χάνδον Καριαja / sa-ka-qo-ja-no / pi-ru-to-ne (;) ιαλά τε ιαρήϊα / ιάτορά (ε) sa-ka-qo-ja-no / τιμάειν ραϊα, άνω τε τοία / κα-ru-to-ne (;) Ρέα:

Μετάφραση στα νεοελληνικά: Ακουε Αρπυια περνά και στον Αδη κάθεται. Εμένα έσωσες τα νέφη σου διαπερνώντας / Δώσε σε μας! / χρόνο εξουσίας (ή τόπο) στον Δόδελα / (ο οποίος) αρκετά βέλη φύτεψε Ζευ! / τους θαλασσομάχους στη Φοινίκη έκαψα / (τους) κατέκοψα στη χάρι... / όταν καταπλέαμε στην Αιθιοποία / Με άπληστη επιθυμία από την Καρία /.../.../ και έπεμψα σφάγια / ιατρέ /... / να τιμά για την ανάρωση ακούω αυτά εδώ /... / Ρέα!

Τώρα η αποκρυπτογράφηση και μετάφραση του κ. Γ. Πολύμερου.

«Ιέρεια ανακτορική. / ιαθώ τε βόα / ιερά μάτια ανήγογα σά. / Ερατοία, ιαρήια τέλεια ανακτορόποι / ανήγαγα σα. / (Η) δε Πυθία μοι ειπέ τε βω, / δε μέγα ιλάσουσα θύσω αίγας δέκα, νάπη, / φυγοιόα τε ποέjα ανασταθείσα / Ολα δίδω ιατά /Μϊι δίδω άλλα τόσα. / Και έσω εμοί, επίνοσα κειτοντία, / θεραπεία. Ζάφυσα Γαία.

Μετάφραση:

Ιέρεια ανακτορική / φώναξε δυνατά για να γίνω καλά / ιερά ιμάτια έφερα δω πάνω σ' εσένα / Σεβαστή, σφάγια τέλεια, για τα ανάκτορα / έφερα εδώ πάνω για σένα / (Η) δε Πυθία μου είπε νάρθω σε σένα / κι αφού κάνω μεγάλο ιλασμί / να θυσιάσω δέκα γίδες στην κοιλάδα / και θα φύγω πεζή αφού σταθώ στα πόδια μου / Ολα σου δίνω τα νοσήλεια / και θα σου δώσω άλλα τόσα. / Και γίνε μου θαλερή Γαία / θεραπεύτρια της αρρώστιας μου:

Δύο μόνο παρατηρήσεις.
 Στην πρώτη μετάφραση ο Δίσκος μιλάει μεν ελληνικά, αλλά ασυνάρτητα με πέντε γρίφους ανεξήγητους, που αφήνουν πολλά ερωτηματικά και για τα όσα αποκρυπτογραφήθηκαν.

 Η δεύτερη, του Πολύμερου, είναι άρτια, εξηγεί και τις πέντε φράσεις που έμειναν στην πρώτη ανερμήνευτες και έχει ένα θαυμάσιο ειρμό. Οι συγκρίσεις πείθουν ότι η δεύτερη είναι πολύ καλύτερη και ορθότερη. Ο Δίσκος πραγματικά «έλυσε τη σιωπή του» και μιλάει ελληνικά της ομηρικής εποχής. Χρειάζεται όμως η επίσημη αναγνώριση. Η ιστορία περιμένει τις αλλαγές της. Πόσο ακόμα θα περιμένει;