«Μα στην Ευρώπη δεν γίνονται αυτά! Να εκσυγχρονιστούμε κι εμείς όπως οι άλλοι, για να γλιτώσουμε από τα ατυχήματα». Πόσες φορές δεν ακούστηκε αυτό το επιχείρημα τις μέρες αυτές του θρήνου και της οργής! Είναι όμως έτσι; Υπάρχουν άραγε χώρες όπου ο σιδηρόδρομος γλιτώνει από τις συνέπειες της «απελευθέρωσης», των ιδιωτικοποιήσεων και τη συνολικότερη λειτουργία των μεταφορών με σκοπό το κέρδος; Ανάμεσα σε πολλά άλλα παραδείγματα, την απάντηση δίνει μια ανταπόκριση από την Ισπανία, όπου στις 14 Φλεβάρη ξεκίνησαν να καταθέτουν τα θύματα της σιδηροδρομικής τραγωδίας που συντάραξε τη χώρα (και όχι μόνο) το 2013: Το λεγόμενο «ατύχημα του Ανγκρουά».
Ηταν 14 Ιούλη, όταν η υπερταχεία που πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Μαδρίτη - Φερόλ, εκτροχιάστηκε, περίπου πέντε χιλιόμετρα πριν από τον σταθμό της πόλης Σαντιάγκο ντε Κομποστέλα. Ογδόντα άτομα έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 130 τραυματίστηκαν. Οι ευθύνες έπεσαν πρώτα στον μηχανοδηγό για την ταχύτητα που είχε αναπτύξει η αμαξοστοιχία στο συγκεκριμένο σημείο - μία στροφή - που όλοι όμως αναγνώριζαν ως το πιο επικίνδυνο της διαδρομής. Η συζήτηση για τα «ανθρώπινα λάθη» πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις, όπως άλλωστε και στη χώρα μας...
***
Τι κρυβόταν όμως πραγματικά πίσω από το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα; Σύμφωνα με στοιχεία των ερευνών που είδαν το φως της δημοσιότητας, ο διαχωρισμός των διαφόρων τμημάτων και υπηρεσιών στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών, στο πλαίσιο της «απελευθέρωσης», εμπόδισε την έγκαιρη και ολοκληρωμένη αξιοποίηση σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας, για την αποτροπή ή τουλάχιστον τον περιορισμό ενός «ανθρώπινου λάθους».
Η διοίκηση της εταιρείας διαχείρισης του σιδηροδρομικού δικτύου («Adif») αναγνώρισε από την πρώτη στιγμή ότι με το εξελιγμένο (για τα δεδομένα εκείνης της περιόδου) σύστημα ασφάλειας, η τραγωδία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αλλά, «ο φορέας εκμετάλλευσης (των τρένων) αυτό αποφάσισε. Εμείς διαχειριζόμαστε μόνο τη σιδηροδρομική γραμμή (...) Κάθε σιδηροδρομικός φορέας λαμβάνει τις αποφάσεις που θεωρεί κατάλληλες και αποστέλλει τα συστήματα ασφαλείας που θεωρεί κατάλληλα...». Διευκρίνιζε μάλιστα ότι «υπάρχει και πιο εξελιγμένο σύστημα, το ERMTS2, που» όμως «έχει εγκατασταθεί σε πολύ λίγες περιπτώσεις». Πόσο μας θυμίζει αυτό τον καβγά που υπάρχει και στη χώρα μας ανάμεσα στον κρατικό ΟΣΕ και την ιδιωτική ΤΡΑΙΝΟΣΕ για το ποιος ευθύνεται που δεν έχει εγκατασταθεί ακόμα το ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας στο σιδηροδρομικό δίκτυο...
* * *
Οπως αποκαλύφθηκε στην Ισπανία, το σύστημα ασφάλειας που αρχικά είχε προβλεφθεί να εγκατασταθεί στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, αποσυνδέθηκε από το συγκεκριμένο κομμάτι, γιατί στη «Renfe» (φορέας διαχείρισης των τρένων) εκφράστηκαν ανησυχίες ότι «θα προκαλούσε καθυστερήσεις»! Ο χρόνος είναι χρήμα και επομένως οι καθυστερήσεις σημαίνουν απώλεια κερδών. Κι αυτό ενώ, όπως κατέθεσαν εμπειρογνώμονες, «για να μη βρίσκονται όλα (μόνο) στα χέρια του μηχανοδηγού, θα μπορούσε να είχε τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα που θα ακινητοποιούσε το τρένο αυτόματα».
Από τη μεριά τους, οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους είχαν έγκαιρα καταγγείλει μια σειρά από επικίνδυνες αλλαγές που έφερνε η «απελευθέρωση». Οπως η διαμόρφωση «κινήτρου για την παραγωγικότητα», που προέβλεπε ακόμα και μείωση μισθού αν καθυστερούσε η άφιξη της αμαξοστοιχίας. Τόνιζαν ακόμα πως η μείωση των δαπανών συντήρησης συνολικά στους ισπανικούς σιδηροδρόμους έφτανε τα τελευταία χρόνια το 70%. Ενδεικτική ήταν άλλωστε η κατάσταση και στη σήμανση του δικτύου, αφού ακόμα και στη συγκεκριμένη στροφή δεν υπήρχε η απαιτούμενη, παρά τη διέλευση τρένων με ταχύτητες μέχρι και 200 χλμ./ώρα... Οποιαδήποτε ομοιότητα με τη συζήτηση που γίνεται στη χώρα μας με αφορμή το έγκλημα στα Τέμπη, μόνο τυχαία δεν είναι...
* * *
Μήπως όμως στην Αμερική τα πράγματα είναι καλύτερα; Μήπως εκεί που υπάρχει μεγάλη παράδοση στο τρένο, οι κυβερνήσεις έχουν βρει τον τρόπο και τα κέρδη να «δουλεύουν», και ασφάλεια να υπάρχει, και οι εργαζόμενοι να μη διαμαρτύρονται για εξοντωτικές συνθήκες δουλειάς; Αντί άλλης απάντησης, παραθέτουμε το εξής αποκαλυπτικό περιστατικό: Τον Απρίλη του 2022 η Επιτροπή Μεταφορών Επιφανείας των ΗΠΑ πραγματοποίησε μια σύσκεψη με τους διευθύνοντες συμβούλους των τεσσάρων μεγαλύτερων σιδηροδρομικών ομίλων «1ης Κλάσης» (έσοδα πάνω από 500 εκατ. δολάρια), με θέμα τα επείγοντα προβλήματα ασφάλειας και υποστελέχωσης στους αμερικανικούς σιδηροδρόμους.
Ο μηχανοδηγός Matthew Delay απηύθυνε μια ανοιχτή επιστολή στην Επιτροπή, που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα «Railway Age». Ακολουθούν ορισμένα συγκλονιστικά αποσπάσματα αυτής της επιστολής, που επιβεβαιώνουν ότι το κυνήγι του μεγαλύτερου κέρδους βάζει σε άμεσο και διαρκή κίνδυνο τη ζωή των σιδηροδρομικών...
* * *
«Το Συμβούλιο Μεταφορών το γνωρίζει ήδη. Η Ομοσπονδιακή Διοίκηση Σιδηροδρόμων, οι φορτωτές, οι ιδιοκτήτες - μισθωτές τρένων, τα στελέχη τους, το γνωρίζουν: Είναι αδύνατον να διατεθούν εγκαίρως τα εμπορεύματα στην αγορά αν το τρένο εκτροχιαστεί. Τα τρένα - τέρατα συνεχίζουν να εκτροχιάζονται σε τακτική βάση, σε βαθμό που γίνεται κανονικότητα.
(...) Μόλις δύο βδομάδες πριν, τον Μάρτη του 2022, ένα τρένο - τέρας με κατεύθυνση τα ανατολικά εκτροχιάστηκε πάνω σε ένα τρένο με κατεύθυνση τα δυτικά σε παρακείμενη γραμμή! Από τύχη τα πληρώματα δεν έπαθαν κάτι. Ωστόσο, είναι η επίκληση των ...θαυμάτων ένα αποδεκτό μοντέλο λειτουργίας;
Μπορώ μόνο να υποθέσω τι οδηγεί σε όλα αυτά (...) Πιστεύω ότι είναι η απληστία της Wall Street και οι απαιτήσεις των επενδυτών. Τα τρένα μήκους 5 χλμ., που ζυγίζουν περισσότερο από 19.000 τόνους, ικανοποιούν κάποιους που έχουν εξουσία. Κάποιους που θέλουν όλο και περισσότερα. Πιστεύω ότι είναι αυτοί οι λίγοι, που δεν ζουν πουθενά εδώ κοντά, αλλά κατέχουν τα δικά τους ιδιωτικά νησιά και τζετ.
(...) Για να οδηγήσεις ένα "απλό" τρένο σιτηρών - 2 χιλιόμετρα μήκος και 12.700 τόνους - μέσα από την παγωμένη ομίχλη μιας νύχτας του Φλεβάρη, εφαρμόζοντας τη φυσική της ιπποδύναμης και του βάρους σε ένα τοπίο που δεν μπορείς να δεις, αλλά πρέπει να γνωρίζεις - κάθε ίντσα, κάθε λόφο και λακκούβα, κάθε διασταύρωση, κάθε σήμα - είναι κάτι που κανένας υπάλληλος γραφείου δεν μπορεί να φανταστεί. Κανένα λάθος δεν μπορεί να διαγραφεί, να αρχειοθετηθεί.
Τώρα πρέπει να αναρωτηθούμε: Είμαστε μια χώρα από και για τον λαό, ή για τους λίγους; (...) Η υποδομή εκφράζει κάτι από τις αξίες και τις προτιμήσεις μιας κοινωνίας. Είναι ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο βαρόμετρο. Η βελόνα έχει πλέον θαφτεί στο πλευρό της απληστίας του νικητή (...) Το αποτέλεσμα, ανεξάρτητα από τον ένοχο, είναι σαφές: Οι πανεπιστημιουπόλεις με 25.000 φοιτητές δεν έχουν σημασία, οι αγροτικές κοινότητες δεν έχουν σημασία, οι λεκάνες απορροής δεν έχουν σημασία και το περιβάλλον είναι λιγότερο από μια δεύτερη σκέψη.
(...) Ο προγραμματισμένος σιδηρόδρομος ακριβείας (PSR)* κάνει τα τρένα των μηχανοδηγών σχεδόν αδύνατον να ελεγχθούν. Οι μέτοχοι (σ.σ. σε περίπτωση ατυχήματος) ρίχνουν τα ζάρια με τις κοινότητες, τις πόλεις και το περιβάλλον καθημερινά. Δεν ζουν εδώ. Τα τρένα έχουν υπερδιπλασιαστεί σε μήκος.
Φανταστείτε ένα τρένο μήκους 5 χιλιομέτρων που ζυγίζει 17.500 τόνους και μεταφέρει επικίνδυνα υλικά (...) Μόνο ένα βυτιοφόρο ζυγίζει 131 τόνους, δηλαδή 262.000 λίβρες. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα από την Ιστορία, 262.000 λίβρες αερίου χλωρίου είναι περίπου τα δύο τρίτα αυτού που χρησιμοποίησε ο γερμανικός στρατός κατά τη διάρκεια του πολέμου χαρακωμάτων όλου του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ενα βυτιοφόρο μόνο του (...) Είμαστε άνθρωποι, είμαστε εξαντλημένοι. Τα πράγματα χειροτερεύουν. Ο κόσμος φεύγει».
* * *
Ο κύβος ερρίφθη! Κέρδος, ασφάλεια και αξιοπρεπής δουλειά είναι έννοιες ασύμβατες σε κάθε κράτος, όπου την οικονομία κινούν οι ανάγκες των μονοπωλίων σε βάρος των αναγκών του λαού. Ασφαλείς, σύγχρονες και φτηνές σιδηροδρομικές μεταφορές, με εργαζόμενους που θα δουλεύουν με αξιοπρεπείς μισθούς και ωράρια, δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς σύγκρουση με τη στρατηγική της «απελευθέρωσης», τον θεμέλιο λίθο δηλαδή της ανάπτυξης των σιδηροδρόμων με κριτήριο το κέρδος των επενδυτών, είτε είναι ιδιώτες είτε το κράτος.
Αυτός είναι ο καλύτερος φόρος τιμής στους νεκρούς των Τεμπών. Αλλά και ο μόνος τρόπος να αποδοθούν πραγματικά οι ευθύνες και να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο! Σ' αυτόν τον αγώνα πρωτοστατεί το ΚΚΕ, δείχνοντας τη διέξοδο στην ανατροπή αυτού του βάρβαρου συστήματος, που εμπορεύεται τις ανθρώπινες ανάγκες και θυσιάζει ακόμα και ζωές για τα κέρδη.
* Ο «σιδηρόδρομος ακριβείας» ή «προγραμματισμένος σιδηρόδρομος ακριβείας» είναι μια έννοια στις εμπορευματικές σιδηροδρομικές λειτουργίες που υιοθετήθηκε από το 1993. Ο προγραμματισμός εμπορευμάτων οργανώνεται με βάση μεμονωμένα βαγόνια, αντί να λαμβάνεται υπόψη η ισορροπία του τρένου στο σύνολό του. Τα Συνδικάτα Εργαζομένων στους σιδηροδρόμους των ΗΠΑ έχουν καταγγείλει ότι αυτή η πρακτική οδηγεί σε ατυχήματα.
Μ. Μ.
Αναδημοσιευεται από την στήλη «Αποκαλυπτικά» της εφημερίδας «Ριζοσπάστης», Τετάρτη 8 Μάρτη 2023.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου