ΜΠΙΛΙ ΧΟΛΙΝΤΕΪ ( LADY DAY)

ΜΠΙΛΙ ΧΟΛΙΝΤΕΪ

Θρυλική μορφή της τζαζ

Μικρή αναφορά στην μεγάλη Lady Day

Τη δεκαετία του '30, μετά το ξέσπασμα του πρώτου μεγάλου καπιταλιστικού «κραχ», όταν η φτώχεια, η πείνα και η ανεργία άρχισαν να γίνονται καθημερινότητα για εκατομμύρια Αμερικανούς, μια νεαρή μαύρη τραγουδίστρια πρωτοεμφανίζεται στα παράνομα μπαρ του Χάρλεμ. Ηδη, είχε βιώσει τα γκέτο, τη φτώχεια, την εγκατάλειψη, την κακομεταχείριση, το βιασμό, τα αναμορφωτήρια, τις κοινωνικές διακρίσεις... Είναι η Μπίλι Χόλιντεϊ (1915-1957), η τραγουδίστρια που λίγα χρόνια αργότερα γίνεται θρύλος πέρα και έξω από την τζαζ - μια από τις μεγαλύτερες φωνές του 20ού αιώνα. Η Μπίλι Χόλιντεϊ χαρακτηρίζεται ως η επιφανέστερη τραγουδίστρια στην ιστορία της τζαζ, λαμβάνοντας υπόψη και την επίδραση που άσκησε σε μεταγενέστερους καλλιτέχνες. Και είναι αλήθεια πως ελάχιστοι είναι οι καλλιτέχνες που έδωσαν στην ερμηνεία τους έναν ορισμό τόσο αληθινό, όσο η Μπίλι Χόλιντεϊ, κατορθώνοντας ν' αναδείξουν την τέχνη του τραγουδιού σε κορυφαία μορφή έκφρασης. Με το καταπληκτικό μέταλλο της φωνής της, την ειδική άρθρωση, τον αργόσυρτο ρυθμό και το μοναδικό τρόπο ερμηνείας της επηρέασε πολύ το στιλ μουσικών της τζαζ.Το Γενάρη του '38, η μεγάλη τραγουδίστρια δίνει μια αξέχαστη συναυλία στο Κάρνεγκι Χολ, μπροστά σε 2.500 θεατές. Στην ορχήστρα παίζουν οι Μπένι Γκούντμαν, Λέστερ Γιανγκ, Κάουντ Μπέισι κ.ά. Η φωνή της εντυπωσιάζει με τη συγκινησιακή πυκνότητά της, που σε κάνει να αισθανθείς. Αυτό που σε καλεί ν' ακούσεις καλύτερα δεν είναι η φωνή, αλλά η καρδιά της. Τα τραγούδια της αντανακλούν την ευτυχία και τις απογοητεύσεις της, την αναζήτησή της για την αγάπη, την παραίτησή της. Η αλήθεια της είναι βαθιά, είναι βίωμα.«Φαίνεται πως κανένας δεν τραγουδάει όπως τραγουδάω εγώ τη λέξη "πείνα" και τη λέξη "αγάπη". Είναι γιατί γνωρίζω καλά τι εννοούν αυτές οι λέξεις», έλεγε η ίδια στην αυτοβιογραφία της.

Γνωρίζει καλά και τι θα πει ρατσισμός. Οι φυλετικές διακρίσεις αποτελούν και την κύρια αιτία θανάτου δύο αγαπημένων της προσώπων, του πατέρα της Κλάρενς και της σπουδαίας τραγουδίστριας των μπλουζ Μπέσι Σμιθ. Ο πρώτος πέθανε από πνευμονία, καθώς κανένα από τα νοσοκομεία του Ντάλας δε δεχόταν να τον περιθάλψει και όταν έφτασε στο μοναδικό νοσοκομείο για μαύρους, ήταν πλέον αργά. Η Μπίλι έλεγε χαρακτηριστικά πως «τον σκότωσε το Ντάλας». Κάτω από ανάλογες συνθήκες πέθανε και η Μπέσι Σμιθ. Παρότι βαριά τραυματισμένη σε τροχαίο κοντά στο Κλάρκσντεϊλ του Μισισίπι - μάλιστα η πόλη ονομαζόταν «λίκνο της τζαζ» - της αρνήθηκαν την είσοδο στο τοπικό νοσοκομείο κι έσβησε πριν φτάσει στο Μέμφις.

Σε αυτή την εποχή του έντονου ακόμη ρατσισμού, η Μπίλι Χόλιντεϊ είναι από τις πρώτες Αφροαμερικανίδες τραγουδίστριες που συμμετέχουν σε ορχήστρα λευκών. Το 1938 η Μπίλι συναντά έναν υπέροχο μουσικό, τον λευκό κλαρινίστα Αρτι Σο, με την ορχήστρα του οποίου την ίδια χρονιά πραγματοποίησε περιοδείες στις βόρειες και νότιες πολιτείες της Αμερικής (ήταν η πρώτη που το έκανε). Λίγο αργότερα (1939) θα τραγουδήσει το περίφημο τραγούδι διαμαρτυρίας «Strange Fruit» - δημιουργία που χωρίς διφορούμενα αναφέρεται στη ρατσιστική βία και θ' αποτελέσει λάβαρο των μαύρων στον πόλεμο κατά του λιντσαρίσματος: «Τα δέντρα του νότου έχουν έναν παράξενο καρπό/ με αίμα στα φύλλα και στις ρίζες/ Ενα μαύρο κορμί ταλαντεύεται από την αύρα του Νότου/ περίεργος καρπός κρεμασμένος στις λεύκες...».

Παρότι η ανοδική καλλιτεχνική πορεία της Μπίλι Χόλιντεϊ συνεχίζεται μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940, την προσωπική ζωή της σημαδεύουν πολλά προβλήματα και ακολουθεί μια αυτοκαταστροφική πορεία που την οδηγεί σε κάθε είδους καταχρήσεις (ναρκωτικά, αλκοόλ). Φτάνει στο θάνατο από κίρρωση του ήπατος το 1959, σε ηλικία 44 χρόνων, σε δεινή οικονομική κατάσταση. Και η ιστορία της Χόλιντέϊ έχει την εξέλιξη άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών που με το έργο τους μίλησαν στην καρδιά των απλών ανθρώπων αλλά στην ζωή τους έμειναν εγκλωβισμένοι στα αδιέξοδά τους, χωρίς προοπτική και απάντηση προς τα μπρος.