 |
Το φασιστικά τελεσίγραφο
και το «ΟΧΙ» του Μεταξά
Γιάννης Κορδάτος *
Καλλιεργήθηκε από τα
κάθε λογής όργανα της 4ης Αυγούστου η ιδέα πως ο Μεταξάς τα ξημερώματα της 28ης
Οκτωβρίου που δέχτηκε στο σπίτι του την επίσκεψη του Ιταλού πρεσβευτή Ε.
Γκράτσι κράτησε όλη του την ψυχραιμία και στο φασιστικά τελεσίγραφο απάντησε με
ένα ΟΧΙ. Τόσα έχουν γραφτεί από τις ελληνικέ εφημερίδες του καιρού εκείνου ώστε
παρ’ ολίγον να στηθεί και ολόκληρος θρύλος γύρω στο ζήτημα αυτό. Και όμως τα
πράγματα δεν έγιναν έτσι όπως το Γραφείο Τύπου του τετρααυγουστιανού
καθεστώτος πλαστογραφώντας την αλήθεια τόνιζε σε όλους τους τόνους της
προπαγάνδας. Ο Μεταξάς κανένα ΟΧΙ δεν είπε στον Ιταλό πρεσβευτή. Το ΟΧΙ το είπε
ο Ελληνικός λαός και στο Αλβανικό μέτωπο και ύστερα τον καιρό της κατοχής με
την εθνική του αντίσταση. Το πόλεμο λοιπόν του τον επέβαλε ο Ιταλικός φασισμός.
Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια. Και υπάρχουν και ντοκουμέντα. Ο τότες πρεσβευτής
της Ιταλίας Ε. Γκράτσι έγραψε σα να πούμε τις αναμνήσεις του και τις δημοσίευσε
κιόλας. Πρέπει δε προκαταβολικά να δηλώσουμε πως απ’ όσα δημοσίευσε ο Γκράτσι
βγαίνουν πολλά στοιχεία που χαρακτηρίζουν καλά τον Έλληνα δικτάτορα στις
κρίσιμες για τη χώρα εκείνες στιγμές . Ο Μεταξάς ήταν ως το κόκαλο
γερμανόφιλος και ιταλόφιλος κι αν ο Μουσολίνι δεν ήταν τόσο προκλητικός ίσως ο
αρχηγός του τετρααυγουστιανού καθεστώτος νάβρισκε τρόπο να τα στρίψει και να
πάει με τον άξονα. Από την αιτία αυτή κήρυχνε στην Πάτρα και αλλού λίγους μήνες
προτού ξεσπάσει ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος πως «είναι μωροί εκείνοι που
βλέπουν στον διεθνή ορίζοντα περιπλοκάς και πολέμους». Και από την ίδια αιτία
άφησε ανέτοιμη την Ελλάδα και παρέδωσε τον Ελληνικό στρατό στα χέρια ανίκανων
αξιωματικών. Ήταν της ιδέας- και όταν πια κηρύχτηκε ο παγκόσμιος πόλεμος- πως
οι φίλοι του Γκαίμπελς και Γκαίριγκ θα τον προστάτευαν και δεν θα άφηναν τα
πράγματα να πάρουν την τροπή που πήραν. Ακόμη πίστευε πως και ο Μουσολίνι δεν
θα κατέβαινε πιο κάτω από την Αλβανία όχι γιατί φοβόταν τους Εγγλέζους- αυτοί
δεν υπολογίζονταν τότε-αλλά γιατί στην Ελλάδα υπήρχε φασιστικό καθεστώς δηλαδή
αδελφό καθεστώς όπως έλεγε ο Νικολούδης λίγες μέρες πριν μας κηρύξει ο
Μουσολίνι τον πόλεμο. Εξάλλου ο Πολίτης ο τότε πρεσβευτής μας στη Ρώμη
είδε και έπαθε όσο να πείσει τον Μεταξά πως η φασιστική Ιταλία ήταν έτοιμη να
μας χτυπήσει . Ο ίδιος ο Πολίτης σε μια ιδιαίτερη συνομιλίας μας λίγο καιρόν
πριν φύγει κρυφά από την Ελλάδα στο καιρό της κατοχής μου πως έβρισκε μεγάλη
αντίδραση στα υπουργεία γιατί δεν ήθελαν να τον πιστέψουν ότι μια μέρα η Ιταλία
θα μας χτυπούσε ! Τέτοια νοοτροπία είχαν οι περίφημοι κυβερνήτες της χώρας μας
όταν και τα μικρά παιδιά το καταλάβαιναν πως ο ορίζοντας ολοένα σκεπαζόταν από
νέφη και ο Ιταλικός φασισμός μας ετοίμαζε την ίδια τύχη της Αλβανίας. Μα και
όταν το μαχαίρι έφτασε στο κόκαλο και ο φασισμός μας χτυπούσε απειλητικά την
πόρτα πάλι ο Μεταξάς δεν έπαιξε τον ιστορικό ρόλο που οι περιστάσεις καλούσαν
να παίξει. Ως την τελευταία στιγμή έλπιζε πως ο Μουσολίνι δεν θα μας επιτίθεντο
γιατί πολλά περίμενε από τον Χίτλερ που τον πίστευε και προστάτη της Ελλάδας!
Γι’αυτό όταν στις 4 το πρωί της 28ης του Οκτώβρη 1940 τον ξύπνησε ο Ιταλός
πρέσβης Γκράτσι για να του επιδώσει τελεσίγραφο δεν κατάλαβε περί τίνος
επρόκειτο-έτσι γράφει ο Γκράτσι που κατά τα’ άλλα γράφει με συμπάθεια για τον
Μεταξά – κι άρχισε τις φιλοφρονήσεις. Άμα δε διάβασε το τελεσίγραφο ούτε
αγρίεψε , ούτε κράτησε την ψυχραιμία του ούτε βρήκε δύο λέξεις που μένουν
ιστορικές για λογαριασμό της Ελλάδας παρά δάκρυσε. Κι ήταν τα δάκρυα αυτά
δάκρυα συγκίνησης φυσικά γιατί δεχόταν το ράπισμα από τον φασισμό που τόσο πολύ
τον εξυπηρέτησε. «Ο Μεταξάς – γράφει ο Γκράτσι- άρχισε να διαβάζει το
τελεσίγραφο. Τα χέρια του έτρεμαν καθώς διάβαζε και διαμέσου των γυαλιών είδα
τα μάτια του να δακρύζουν, όπως συνέβαινε όταν βρισκόταν σε μεγάλη συγκίνηση.
Άμα τελείωσε με κοίταξε κατάματα και με φωνή συγκινημένη αλλά σταθερή μου είπε
Γαλλικά: Ώστε έχουμε πόλεμο. Του απάντησα ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο και ότι
η Ιταλική κυβέρνηση έλπιζε πως η Ελληνική θα δεχόταν την αξίωση να περάσουν
ελεύθερα τα Ιταλικά στρατεύματα που θα άρχιζαν τις κινήσεις τους στις 6 το
πρωί. Ο Μεταξάς μου είπε πως αυτό ήταν αδύνατο κι αν ήθελε να ενδώσει, δεν θα
μπορούσε να βρει σε τρεις ώρες διαταγές από τον Βασιλέα και να μεταβιβάσει τις
αναγκαίες οδηγίες. Ο Μεταξάς με ρώτησε εάν τουλάχιστον μπορούσα να του υποδείξω
ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία που ήθελε η Ιταλική κυβέρνηση να καταλάβει.
Φυσικά υποχρεώθηκα να του απαντήσω ότι δεν είχα καμιά ιδέα. Ο Μεταξάς απάντησε
«Βλέπετε ότι είναι αδύνατο να κάνω τίποτα. Η Ευθύνη βαραίνει την Ιταλική
κυβέρνηση». Όπως φαίνεται από τη στιχομυθία αυτή, ο Μεταξάς αν το τελεσίγραφο
ήταν κάπως ελαστικό θα άρχιζε διαπραγματεύσεις , δηλαδή θα υποχωρούσε, αφού
φυσικά πρώτα θα έκανε τις ανάλογες μεταβολές στο ναυτικό και το στρατό, γιατί
ύστερα από τον τορπιλισμό της «Έλλης» ο Ελληνικός στρατός και ο λαός
είχαν εξαγριωθεί και ο Μεταξάς βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση. Τον δέχτηκε
λοιπόν τον πόλεμο ως αναγκαίο κακό και περιμένοντας την ηθική υποστήριξη του
Χίτλερ κι αυτό όταν ήλθαν οι Άγγλοι στην Ελλάδα ως σύμμαχοι και έφεραν πολεμικό
υλικό και βαριά τανκς άρχισε να δυσφορεί και να διαμαρτύρεται έμμεσα, όπως μου
έλεγε τότε ο Γ. Καρτάλης που ως στρατιώτης είχε εμπιστευτική θέση. Έβαλε
μάλιστα τις Ελληνικές υπηρεσίες να δηλώνουν στους Εγγλέζους πως τα γεφύρια των
ελληνικών δρόμων δεν αντέχουν για να μεταφερθεί στο εσωτερικό το αγγλικό υλικό
και υπάρχει κίνδυνος να γίνουν δυστυχήματα και καταστροφές. Δηλαδή ο Μεταξάς
που στο μεταξύ , όπως έγραψαν ευρωπαϊκές εφημερίδες μέσω του Τούρκου υπουργού
Εξωτερικών Σαράτσογλου διαπραγματευόταν με τον Χίτλερ για να βρεθεί μία
διέξοδος στην Ιταλοελληνική διαφορά και να σταματήσει ο πόλεμος,
δυσφορούσε για τις προετοιμασίες των Εγγλέζων, κι αυτά γιατί δεν ήθελε να βρουν
οι φίλοι του Γερμανοί καμία αντίσταση από ξένο στρατό όταν την Άνοιξη θα
κατέβαιναν στην Ελλάδα. Έτσι σκεπτόταν και αυτά μαγείρευε ο «Εθνικός»
κυβερνήτης.
* Δημοσιεύτηκε στον
“ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ” στις 28 Οκτώβρη 1945
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου