Τον κάρφωσε κιόλας η Ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης…
Η καρδιά κρεμασμένη στο Ευρωκοινοβούλιο προς τιμήν του αντικομμουνιστή Χάβελ
Τη
Δευτέρα 17 Δεκέμβρη, το κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου στις Βρυξέλλες
«στολίστηκε» με μια μεγάλη φωτεινή καρδιά προς τιμήν του Βάτσλαβ Χάβελ,
του αντικομμουνιστή και πρωτεργάτη της αντεπανάστασης στην
Τσεχοσλοβακία, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 75 ετών πριν από ένα χρόνο.
Όπως ανακοίνωσαν μάλιστα οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές, η καρδιά
αντιπροσωπεύει το ενδιαφέρον του Χάβελ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την
ειρήνη και τη δημοκρατία και τον αγώνα του ενάντια στα ολοκληρωτικά
καθεστώτα...
Ας δούμε όμως τις ημέρες και τα έργα του Χάβελ και γιατί οι
ιμπεριαλιστές της ΕΕ έχουν ανάγκη να τον τιμούν... Εμφανιζόμενος κατά τη
λεγόμενη «Άνοιξη της Πράγας» το 1968, πρωταγωνίστησε στη συγκεκριμένη
απόπειρα ανατροπής του Σοσιαλισμού, που παρουσιάστηκε με το
οπορτουνιστικό προσωπείο του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο». Ήταν
επίσης συνδιαμορφωτής της πολιτικής διακήρυξης «Χάρτα 77», η οποία, στο
όνομα του «εκδημοκρατισμού», αξιοποιήθηκε από τους ιμπεριαλιστές για
ενίσχυση των αντεπαναστατικών δυνάμεων στο εσωτερικό της Τσεχοσλοβακίας.
Από το 1968 έως το 1989 ο Χάβελ περιόδευσε ανά τον κόσμο
παρουσιαζόμενος ως «διανοούμενος αγωνιστής» και εξαπέλυε συκοφαντίες
εναντίον του Σοσιαλισμού. Φυσικά, εξαργύρωσε τα χρόνια που «αγωνιζόταν»,
καθώς το 1989, μετά την ολοκλήρωση της αντεπανάστασης στην
Τσεχοσλοβακία, υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος της χώρας. Μετά τη διάσπασή της
το 1993 σε Τσεχία και Σλοβακία διετέλεσε πρόεδρος της πρώτης έως το
2003. Δρομολόγησε την ένταξη της Τσεχίας στο ΝΑΤΟ το 1999 και στην ΕΕ το
2004.
Στην εικοσαετία που πέρασε από την ανατροπή του Σοσιαλισμού, ο
τσέχικος λαός «απολαμβάνει» τους καρπούς της καπιταλιστικής παλινόρθωσης
για την οποία πάλεψε ο Χάβελ. Απολαμβάνει «τα δικαιώματα που στερούσαν
στο λαό οι κομμουνιστές» όπως το «δικαίωμα» στην ανεργία, τη φτώχεια και
την ανασφάλεια. Απολαμβάνει τη «δημοκρατία» (π.χ. απαγόρευση της
Κομμουνιστικής Ένωσης Νεολαίας Τσεχίας) και την «ελευθερία» (π.χ.
κομμουνιστές δάσκαλοι διώκονται γιατί λένε στους μαθητές ότι οι Ναζί
εκτέλεσαν τους Πολωνούς στρατιώτες στο Κατίν). Για τους ιμπεριαλιστές ο
Χάβελ ήταν ένα από τα καλύτερα παιδιά... Για τους εργαζόμενους από την
άλλη, ιδιαίτερα αυτούς που ζουν σήμερα στην πρώην Τσεχοσλοβακία μέσα στη
φτώχεια και πεθαίνουν από το κρύο, θανάσιμος εχθρός...
ΥΓ: Βεβαίως, ο Χάβελ έχει εξασφαλισμένη θέση… Στον πάσσαλο της
ατίμωσης τον κάρφωσε κιόλας η Ιστορία. Εκεί ίσως συναντήσει τους
εξολοθρευτές της Παρισινής Κομμούνας, καθώς και άλλους αντεπαναστάτες,
για τους οποίους ο Μαρξ είχε αφιερώσει τα λόγια αυτά. Και πράγματι …από
εκεί δεν μπορούν να λυτρώσουν τον Χάβελ και τους ομοίους του «μήτε όλες
οι προσευχές των παπάδων τους».
Πηγή: 902.gr
Για τον V.A Vazioulin
 |
| Виктор Алексеевич Вазюлин |
Την Κυριακή 8 Ιανουαρίου στις 18.00
απεβίωσε στο 51ου νοσοκομείου της Μόσχας ένας από τους μεγαλύτερους
στοχαστές του 20ου αιώνα, ο Βίκτορ Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν (Μόσχα 1932 -
2012). Ο Βαζιούλιν υπήρξε ένας άνθρωπος του οποίου όλη η ζωή και το έργο
του ήταν αφιερωμένα στον πιο σημαντικό σκοπό της ιστορίας, σε αυτόν που
δίνει νόημα ζωής και σε μας, που εμπνέει και συγκινεί τους ανθρώπους
του δικού μας κόσμου: στην υπόθεση του κομμουνισμού. Η δυτική αριστερή
σκέψη έχει αποκτήσει μια στρεβλή εικόνα για το τι εστί σοβιετικός
μαρξισμός. Νομίζει, λανθασμένα, ότι ο σοβιετικός μαρξισμός αποτελείται
από τα απλοποιημένα βιβλία που έβγαιναν αποκλειστικά για
προπαγανδιστικούς σκοπούς στη δύση. Τουναντίον, η Σοβιετική Ένωση είχε
μεγάλη παράδοση μελέτης και ανάπτυξης του μαρξισμού. Αξίζουν προσοχής
πολλοί ερευνητές όπως οι φιλόσοφοι Ροζεντάλ, Ιλιένκοφ, Μανκόφσκι,
Βαζιούλιν, οι ψυχολόγοι Βιγκότσκι, Ρούμπινστεϊν, Λούρια, Λεόντιεφ, ο
μηχανικός Γλουσκόφ, οι παιδαγωγοί Μακάρενκο, Σουχομλίνσκι και πολλοί
άλλοι.
Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τα
παραπάνω ονόματα, αν όμως διάβαζαν έστω και ένα έργο τους θα
καταλάβαιναν το βάθος της δουλειάς που γινόταν σε αυτήν την χώρα, καθώς
και τις τεράστιες δυνατότητες της μαρξιστικής κοσμοθεώρησης. Ιδιαιτέρως η
μαρξιστική φιλοσοφία έχει να παρουσιάσει σημαντικά αποτελέσματα σε
θέματα όπου ο δυτικός μαρξισμός ελάχιστα κατάφερε τον 20ο αιώνα. Η
διερεύνηση της διαλεκτικής της επιστημονικής νόησης, οι κοινωνικοί και
πολιτισμικοί όροι της ανάπτυξης τέθηκαν στο επίκεντρο της ανάλυσης της
επιστημονικής γνώσης. Μεγάλη συμβολή είχε ένα ιδιόμορφο ρεύμα ερευνητών
που αναπτύχθηκε από τα τέλη του Β’ παγκοσμίου πολέμου μέχρι το τέλος της
ΕΣΣΔ πάνω στην προβληματική της μεθοδολογίας του κεφαλαίου του Μαρξ.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως οι έρευνες πάνω σε αυτό το
ζήτημα έγιναν σε αυτήν την χώρα. Σε αντίθεση με την δύση, όπου η
ανάγνωση του έργου του Μαρξ έχει σαν κύριο σκοπό την κατανόηση της
κίνησης της κεφαλαιοκρατίας, στην Σοβιετική Ένωση το ενδιαφέρον στράφηκε
αλλού. Με βάση τις αντιφάσεις της τότε κοινωνίας το επίκεντρο δόθηκε
στην κατανόηση του τρόπου σκέψης του Μαρξ, για την καλύτερη και βαθύτερη
κατανόηση της σύγχρονης κοινωνίας και της διαδικασίας μετάβασης στον
κομμουνισμό. Σημαντική ήταν οι συμβολή των Μ.Μ Ρόζενταλ, Ζ.Μ.
Ορούντζιεφ, Ε.Β. Ιλιέκνοφ και Λ.Α. Μανκόφσκι, όπου ο καθένας πρόσφερε
πολλά σε αυτό το μεγάλο ερευνητικό έργο.
Η πιο ανεπτυγμένη όμως μελέτη
ανήκει στον Βίκτορ Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν. Ο εν λόγο καθηγητής
φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Λομονόσοφ της Μόσχας (του μεγαλύτερου
πανεπιστημίου της σοβιετίας) ξεκίνησε την μελέτη αυτή αρχικά διαμέσου
της διπλωματικής του εργασίας στο 5ο έτος σπουδών, με θέμα το ζήτημα της
«απλούστατης σχέσης» στο πρώτο κεφάλαιο του «Κεφαλαίου» του Μαρξ.
Ύστερα στην διδακτορική του διατριβή ασχολήθηκε με τη διερεύνηση της
σχέσης μεταξύ ιστορικού και λογικού, στα οικονομικά έργα των κλασικών
του μαρξισμού. Ως καθηγητής πλέον θα ολοκληρώσει το 1964 (και
δημοσιεύτηκε το 1968) το κεφαλαιώδους σημασίας έργο (και δυστυχώς ακόμα
αμετάφραστο στα ελληνικά) «Η λογική του «Κεφαλαίου» του Κ. Μαρξ». Η
κατανόηση της μεθοδολογίας του «Κεφαλαίου» στην καθολική της μορφή,
έδωσε την δυνατότητα στον Βαζιούλιν για να αναπτύξει την μεθοδολογία και
την κοινωνική θεωρία του μαρξισμού. Με την πλέον ανεπτυγμένη μέθοδο
στην διάθεση του, προσπάθησε να μελετήσει την πολιτική οικονομία του
σοσιαλισμού. Γρήγορα, όμως, κατανόησε πως αυτό το έργο είναι αδύνατο να
ολοκληρωθεί αν δεν κατανοηθεί η εξέλιξη του τρόπου παραγωγής σε ολόκληρη
την ιστορία. Αυτό διότι ο σοσιαλισμός δεν «κληρονομεί» μονάχα τις
αντιφάσεις της κεφαλαιοκρατίας σε μετασχηματισμένη μορφή, αλλά τις
αντιφάσεις ολόκληρης της προϊστορίας της ανθρωπότητας.
Έτσι, λοιπόν, μελετώντας την
ιστορία της ανθρωπότητας κατόρθωσε να αναπτύξει την μαρξιστική αντίληψη
της ιστορικής εξέλιξης, με το δεύτερο σημαντικό του έργο, την «Λογική
της Ιστορίας». Το παραπάνω βιβλίο είναι αποτέλεσμα της γενίκευσης των
νέων δεδομένων των ιστορικών επιστημών της εποχής, αλλά και της
αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας πάνω στη μεθοδολογία του Μαρξ.
Αυτό το βιβλίο, που έχει εκδοθεί στην Ελλάδα από τα Ελληνικά Γράμματα
(2004), εντάσσεται στην κατηγορία των βιβλίων αυτών που η ανθρωπότητα
έχει την τύχη να βγάζει μια φορά ανά αιώνα.
Είναι αδύνατο να εξηγήσουμε σε αυτό το κείμενο λεπτομερώς, τα σημεία στα οποία ο Βαζιούλιν ξεπερνάει τον ιστορικό υλισμό, θα γίνει όμως μια μικρή αναφορά σε μερικά κύρια σημεία. 1) Η μελέτη της σχέσης βιολογικού -κοινωνικού. 2.) Η πλέον ανεπτυγμένη μελέτη των μορφών συνείδησης. 3) Η μελέτη, όχι μονάχα του πως η βάση επιδρά στο εποικοδόμημα, αλλά και η αντίστροφη επενέργεια. 4) Σε αντίθεση με τον ιστορικό υλισμό, που μελετάει την σχέση παραγωγικών δυνάμεων – σχέσης παραγωγής, ως ίδια σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό, μελετάται η ίδια η ανάπτυξη αυτής της σχέσης (ιδιαίτερα σημαντική παρατήρηση, ιδιαίτερα για την πρακτική μετάβαση στον κομμουνισμό. Πχ. Στον κομμουνισμό δεν υπάρχει σχέση παραγωγικών δυνάμεων – σχέση παραγωγής. Αυτή έχει αρθεί, καθώς δεν έχουμε πλέον σχέσεις παραγωγής, δηλαδή διαχωρισμό της εργασίας με βάση το αποτέλεσμα της παραγωγής, και έχουμε πλέον παραγωγικές δυνάμεις – σχέσεις εργασίας). 5) Μελέτη της αλληλοδιαδοχής και εξέλιξης από τον ένα κοινωνικό- οικονομικό σχηματισμό στον άλλο (σε αντίθεση από μια απλή ταξινόμηση από την οποία υποφέρουν οι επίγονοι του Μαρξ). 6) Δυνατότητες πρόγνωσης των γενικών χαρακτηριστικών της πλέον ώριμης κοινωνίας, δηλαδή της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Όσον αφορά την πολιτική του
δραστηριότητα, οι πιο σημαντικές στιγμές ήταν η δριμύτατη κριτική που
άσκησε ο Βαζιούλιν στον «ανεπτυγμένο σοσιαλισμό» της Μπρεζνιεφικής
περιόδου, η υπεράσπιση του κομμουνισμού, στην δίκη απαγόρευσης του
κομμουνισμού στην Ρωσία, καθώς και η πρόβλεψη και προειδοποίηση από τα
μέσα της δεκαετίας του 70 ότι στα μέσα της δεκαετίας του 80, θα κριθεί
το μέλλον του σοσιαλισμού. Αυτή η πρόβλεψη έγινε διαμέσου της μελέτης
της πολιτικής οικονομίας και της κατανόησης των αντιφάσεων που θα
προέκυπταν την δεκαετία του 80, η μελέτη της σκέψης και συμπεριφοράς
των- τότε- φοιτητών του πανεπιστημίου Λομονόσοφ (από το οποίο
παραδοσιακά έβγαινε ο διοικητικός μηχανισμός της ΕΣΣΔ) καθώς και η
μελέτη, του πως θα μπορούσε αυτή η γενιά να αντιμετωπίσει τα προβλήματα
που θα προκύψουν, όταν αναλάβει την διοίκηση της χώρας. Την περσινή
χρονιά έκανε την πρόβλεψη ότι, στις αρχές του 2020 θα έχουμε «εστίες
φωτιάς» ενάντια στην κεφαλαιοκρατία σε πολλά σημεία του πλανήτη. Δεν
γνωρίζω τον τρόπο που έκανε αυτήν την πρόβλεψη, όμως πράγματι, αν
ακολουθήσουμε την προηγούμενη μέθοδο και δούμε την εξέλιξη της κρίσης
της κεφαλαιοκρατίας σε συνδυασμό με το μεγάλο πληθυσμό που εκπαιδεύεται
σήμερα στα κινήματα ανά τον κόσμο, μπορούμε να θεωρούμε όντως, ισχυρά
πιθανή την εν λόγω εξέλιξη.
Ο Βαζιούλιν παρά το σημαντικό
θεωρητικό του έργο δεν κατάφερε να έχει την αναγνώριση που του αξίζει.
Ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους είναι ότι παρόλο που το βιβλίο
«Λογική της Ιστορίας» είχε ολοκληρωθεί το 1978, δεν μπόρεσε να το
εκδώσει. Αυτό οφείλεται μάλλον στην κριτική του στον «ανεπτυγμένο
σοσιαλισμό» του Μπρέζνιεφ. Εκδόθηκε τελικά το 1988, δηλαδή την περίοδο
της Περεστρόικα. Σε μια τέτοια περίοδο, δηλαδή σε περίοδο νίκης της
αντεπανάστασης, ελάχιστο ενδιαφέρον υπάρχει για την ανάγνωση της
ανάπτυξης της επαναστατικής θεωρίας. Παράλληλα, όπως έχει αναφερθεί
παραπάνω, οι σοβιετικοί στοχαστές ελάχιστα γνωστοί ήταν στην δύση. Μέχρι
και σήμερα οι Ρώσοι ερευνητές πολύ σπάνια γράφουν στα αγγλικά και
όμοια, σπάνια μεταφράζονται τα έργα τους. Επίσης, ελάχιστα γνωρίζουν την
ευρωπαϊκή και αμερικάνικη σκέψη, στην Ρωσία. Έτσι, είναι σήμερα γνωστός
στην Ρωσία, και χάρη στην συμβολή του Ελληνικού τμήματος της ομάδας
Λογική της Ιστορίας, έχει μια αναγνωσιμότητα στην Ελλάδα.
Είναι εντυπωσιακή η παρακμή που γνωρίζει η κεφαλαιοκρατία τις τελευταίες δεκαετίες. Ας δούμε μια πτυχή, μελετώντας την κίνηση της σκέψης και ας αναλογιστούμε πόσους σημαντικούς στοχαστές σε πολλά πεδία είχε την δυνατότητα να βγάλει η αστική τάξη τον 18ο και 19ο αιώνα (Καντ, Φίχτε, Χέγκελ, Ρουσσώ, Βολταίρος, Ντιντερό, Λοκ, Χιουμ, Βέμπερ, Δαρβίνος, Φρόυντ και πολλοί άλλοι) , καθώς και στις αρχές του 20ου αιώνα. Δεν θα βρούμε ούτε έναν αντίστοιχο αυτών των στοχαστών, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα μέχρι σήμερα. Ούτε η «δυτική αριστερά» κατάφερε να έχει κάτι αντίστοιχο. Στοχαστές, όμως, όπως ο Ιλιένκοφ και ο Βαζιούλιν στην ΕΣΣΔ, ήταν τέτοιου επιπέδου. Από αυτήν την άποψη, ο χαμός του Βίκτορα Βαζιούλιν είναι ένα πάρα πολύ θλιβερό γεγονός.
Ο Βαζιούλιν υπέφερε από γλαύκωμα
τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια. Ο ίδιος μελέτησε και ανάπτυξε μια
μέθοδο (συνδέοντας την σύγχρονη ιατρική με τον ορθολογικό πυρήνα της
κλασσικής ινδικής και κινέζικης ιατρικής), η οποία κατάφερε να
αντιμετωπίζει την αρρώστια αποτελεσματικά. Χαρακτηριστικό είναι το
γεγονός πως, ενώ είχε τυφλωθεί λόγο του γλαυκώματος, διαμέσου μια
πολύπλοκης μεθόδου, κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να βλέπει ξανά.
Το 2012 φαίνεται πως δεν τα κατάφερε τελικά, και έχασε την μάχη με τον
θάνατο. Είχα την τύχη να συμμετέχω σε μια τηλεδιάσκεψη μαζί με τον
Βαζιούλιν και είναι η μοναδική φορά που τον άκουσα ζωντανά. Προσπαθήσαμε
να τον φέρουμε στην Ελλάδα για μια σειρά εκδηλώσεων, αλλά αυτό ήταν
αδύνατο λόγο του τότε υψηλού κόστους για το ταξίδι (έπρεπε να δώσει 6000
ευρώ στο αεροδρόμιο για να αποδείξει ότι δεν είναι οικονομικός
μετανάστης, και να τα πάρει πίσω όταν φύγει από την Ελλάδα, χρήματα που
δεν μπορούσαν να βρεθούν, ιδιαίτερα από την ρώσικη πενιχρή του σύνταξη).
Δεν κατάφερα να τον δω από
κοντά. Τον γνωρίσαμε όμως, και θα συνεχίσουμε να τον γνωρίζουμε από τα
βιβλία του και τα άρθρα του. Αν οι κομμουνιστές ανά τον κόσμο δεν θέλουν
να «ξανά– ανακαλύψουν τον τροχό», οφείλουν να μελετήσουν το έργο του
και να κατανοήσουν τις νέες ανακαλύψεις, που έφερε στο φως η σοβιετική
εποχή που μας πέρασε. Οι κατευθύνσεις ανάπτυξης της θεωρίας (που είναι
τόσο αναγκαία σήμερα για την υπέρβαση της «κρίσης της αριστεράς» που
υποφέρουμε στην δύση από το 1970 μέχρι σήμερα) ίσως, να είναι
διαφορετικές όσο μας απασχολεί κυρίως το ζήτημα της υπέρβασης της
κεφαλαιοκρατίας, αν όμως θέλουμε να μιλάμε και να εμπνέουμε για την
μελλοντική σοσιαλιστική και κομμουνιστική κοινωνία, οι ιδέες του
Βαζιούλιν είναι ο δρόμος προς αυτό. Τον Βίκτορα Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν
τον τιμάμε για αυτό που ήταν, ένας αυθεντικός κομμουνιστής στοχαστής,
απαραίτητος για την εποχή που διανύουμε.
Κώστας Μπατής
Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ: Η Γεωπολιτική καταστροφή του 20ου αιώνα (μετάφραση)
Πρόλογος:
Το παρακάτω
κείμενο, δημοσιεύτηκε στο ρωσικό portal rt.com με αφορμή τη συμπλήρωση
20 χρόνων από τη διάλυση της ΕΣΣΔ την 25η Δεκέμβρη του 1991 και είναι
του καθηγητή Πολιτικών Επιστημών Ιγκόρ Πανάριν.
Η διάλυση της
ΕΣΣΔ από μαρξιστική-λενινιστική σκοπιά ήταν ένα γεγονός τεράστιας
σημασίας καθώς σηματοδότησε την ήττα του Διεθνούς Κομμουνιστικού
Κινήματος και οι επιπτώσεις του γεγονότος αυτού είναι ιδιαίτερα εμφανείς
σήμερα που σε περίοδο καπιταλιστικής κρίσης, το Κομμουνιστικό Κίνημα
παραμένει κατακερματισμένο παρά τις ελπιδοφόρες προσπάθειες συνεπών
μαρξιστικών-λενινιστικών κομμάτων να θέσουν τις βάσεις για ανασυγκρότησή
του. Το τεράστιο αυτό πισωγύρισμα αποδυνάμωσε σημαντικά τα εργατικά,
αντιιμπεριαλιστικά κινήματα στον κόσμο με αποτέλεσμα ο ιμπεριαλισμός να
έχει κυριολεκτικά αφηνιάσει και τα επιτελεία της διεθνούς
κεφαλαιοκρατίας να ισοπεδώνουν σαν οδοστρωτήρας κάθε κατάκτηση της
εργατικής τάξης που κερδήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, όσο υπήρχε το
αντίπαλο δέος της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι λαοί της
πρώην Σοβιετικής Ένωσης νοσταλγούν ακόμα και σήμερα τη Σοβιετική εποχή,
σε μεγάλο βαθμό όμως όχι σαν ένα δίκαιο, ανώτερο κοινωνικοπολιτικό
σύστημα απ' αυτό του Καπιταλισμού. Δεν είναι τυχαίο που πολλοί
συμπολίτες μας πρόσφυγες απ' την ΕΣΣΔ που ήρθαν στην Ελλάδα
αντιλαμβάνονταν την κοσμοϊστορική αυτή αλλαγή σαν μια αλλαγή κυβέρνησης,
σαν μια αλλαγή προσώπων στην εξουσία. Δεν μπορούμε φυσικά να έχουμε
απαίτηση απλοί εργάτες (παρά το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο πολλές
φορές) να είναι γνώστες του Μαρξισμού-Λενινισμού ώστε να ερμηνεύουν
ταξικά τις αιτίες της διάλυσης της ΕΣΣΔ, έχει ωστόσο ενδιαφέρον να
εντοπίσουμε την αιτία αυτής της νοσταλγίας και να την ταυτοποιήσουμε
ταξικά. Με δεδομένο ότι δεύτερη πολιτική δύναμη στη Ρωσία ακόμα και
σήμερα, 20 χρόνια μετά την αντεπανάσταση, είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα
Ρωσικής Ομοσπονδίας, το οποίο παρά τα κομμουνιστικά του σύμβολα είναι
ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, η νοσταλγία της Σοβιετικής εποχής, η
λατρεία προς ηγέτες όπως ο Στάλιν, οι “ίσες αποστάσεις” που κρατά το
καθεστώς Πούτιν από τη σοβιετική εποχή μη θέλοντας να κοντραριστεί με
μεγάλο μέρος του ρωσικού λαού, ολ' αυτά αποδεικνύουν ότι η Σοβιετική
Ένωση επιβιώνει στη ρωσική συλλογική μνήμη όχι κατ' ανάγκην ως
Σοσιαλισμός-Κομμουνισμός αλλά ως ένα πανίσχυρο κράτος για το οποίο οι
πολίτες της ήταν περήφανοι. Έστω κι έτσι, το έδαφος για την αναβίωση των
ιδεωδών του σοσιαλισμού-κομμουνισμού και των κατακτήσεών του σε
παγκόσμιο επίπεδο είναι πολύ περισσότερο πρόσφορο σ' αυτή τη χώρα που
μαστίζεται από φτώχεια και τρομερές ανισότητες. Είναι χαρακτηριστικό το
γκάλοπ που διεξάγει η ιστοσελίδα rt.com με το ερώτημα, αν ο κόσμος μας
έχει καλύτερος μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Η πρώτη δημοσκοπικά απάντηση
είναι “όχι, ο Κομμουνισμός ήταν ελπίδα για ένα καλύτερο κόσμο” με 41%.
Η αντίληψη
περί “κατάρρευσης της ΕΣΣΔ λόγω ήττας της στον πόλεμο πληροφοριών”
(information warfare) του Πανάριν είναι στενά μιλιταριστική και μακρυά
από τις κοινωνικοπολιτικές αιτίες των ανατροπών, σίγουρα όμως πρέπει να
δούμε τι κρύβεται πίσω απ' την μικροαστική, μεγαλοϊδεατική αντίληψη περι
ΕΣΣΔ.
---------------------------------------
" Η 26η
Ιουνίου του 1991 ήταν η μέρα που είχα δει για πρώτη φορά τον πρώτο μου
και μοναδικό πρόεδρο της ΕΣΣΔ, Μ. Γκορμπατσώφ από κοντά. Ήταν η
παραδοσιακή δεξίωση αποφοίτησης που διοργανωνόταν από τις Σοβιετικές
στρατιωτικές ακαδημίες στο Κρεμλίνο. Εγώ τότε, αξιωματικός της KGB Ι.Ν.
Πανάριν [1], μόλις είχα αποφοιτήσει από την Στρατιωτική & Πολιτική
Ακαδημία Λένιν magna cum laude (με μεγάλη έπαινο) κι έκτοτε είχα την
τιμή να εκπροσωπώ τις χιλιάδες δυναμικού της Ακαδημίας σ' εκείνο τον
χορό του Κρεμλίνου.
Ο Μιχαήλ
Γκορμπατσώφ περπατούσε ανάμεσα στα τραπέζια ανάμεσα σε αξιωματούχους και
υπαλλήλους που τον πλαισίωναν. Όταν με προσπέρασε, είδα τα μάτια του,
ψυχρά και διαπεραστικά... υπήρχε μια ζώνη μελαγχολικής κενότητας να τον
περιτριγυρίζει. Ο θαυμασμός μου γι' αυτόν (νέος ηγέτης, γεμάτος ενέργεια
που ήξερε να βγάζει δημόσιους λόγους καλώντας σε καινοτομίες) που είχε
εμφανιστεί το 1985, εξαφανίστηκε αργά το 1988, μια και οι λόγοι ήσαν
πολλοί, αλλά τα έργα λίγα.
Παρά τα όσα
έγιναν στη χώρα μετά το 1988, μετά τη δική μου απογοήτευση αλλά και την
απογοήτευση δεκάδων εκατομμυρίων Σοβιετικών πολιτών στα μάτια των οποίων
ο Γκορμπατσώφ ήταν ένας άντρας ικανός να βάλει την ΕΣΣΔ στο δρόμο του
εκσυγχρονισμού και της καινοτομίας, ούτε που φανταζόμουν βεβαίως ότι
ήμουν παρών στην τελευταία δεξίωση των Σοβιετικών στρατιωτικών ακαδημιών
στο Κρεμλίνο.
Μεταξύ 1988
και 1991, η κρίση γινόταν ολοένα βαθύτερη, δύσκολα ερωτήματα ανέκυπταν
συνεχώς κι όχι μόνο στο δικό μου το μυαλό. Το 1989 η Μόσχα βοούσε από
πολιτική δραστηριότητα, παρόλο που λίγος κόσμος αντιλαμβανόταν τι
συνέβαινε πραγματικά.
Γιατί η ΕΣΣΔ
έπαψε να υπάρχει το Δεκέμβρη του 1991 και τι πρέπει να γίνει για να μην
επαναληφθεί ποτέ ξανά η συμφωνία της Μπελαβέζα [2] στη Ρωσία; Αυτά τα
ερωτήματα έβαζα στον εαυτό μου εδώ και πολλά χρόνια. Κι επίσης έχω
αναρωτηθεί αν η κατάρρευση της ΕΣΣΔ ήταν αναπόφευκτη. Η απάντηση ήταν
πάντοτε “όχι”.
Το ερώτημα
αυτό πάντοτε με βασάνιζε: πώς μπορεί να διαλύεται μια χώρα, της οποίας ο
στρατός σαν απάντηση στην επιθετικότητα του ΝΑΤΟ, χρειαζόταν μονάχα
τρεις μέρες για να φτάσει στη Μάγχη έχοντας τσακίσει αποφασιστικά τον
εχθρό; Αυτό ήταν μια πραγματικότητα. Κι ο αντίπαλος (ΗΠΑ και Βρετανική
Κοινοπολιτεία) το γνώριζαν, γεγονός για το οποίο ποτέ κανένα από τα
ΠΕΝΤΕ προσεχτικά μελετημένα σχέδια (Unthinkable, Dropshot κ.α.) επίθεσης
στην ΕΣΣΔ δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Στρατιωτικά, η ΕΣΣΔ ήταν ανίκητη.
Έχασε όμως έναν πολύ ιδιαίτερο πόλεμο – το πόλεμο πληροφοριών.
Μετά την ήττα
στο πεδίο των πληροφοριών και της ιδεολογίας, οι μονάδες αρμάτων αλλά
και οι τέλεια εκπαιδευμένες παραστρατιωτικές μονάδες και μονάδες ειδικών
αποστολών της ΕΣΣΔ, αποσύρθηκαν από την Ευρώπη και διαλύθηκαν. Γιατί
συνέβη αυτό; Πιστεύω ότι η κατάρρευση της ΕΣΣΔ δεν ήταν προκαθορισμένη.
Ποια ήταν λοιπόν η αιτία της βασικότερης γεωπολιτικής τραγωδίας του 20ου
αιώνα;
Εν τέλει, έχω
καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ΕΣΣΔ κατέρρευσε ως αποτέλεσμα του
παγκόσμιου πολέμου πληροφοριών που έγειρε ενάντιά της συστηματικά και
στοχευμένα από τον Αύγουστο του 1943. Τα αποτέλεσματα του πολέμου
πληροφοριών ενάντια στην ΕΣΣΔ οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι
το πολεμικό δόγμα της ΕΣΣΔ μεταβαλλόταν σταθερά, σχετικά με τις
αντενέργειες της ΕΣΣΔ και τις αλλαγές στις διεθνείς σχέσεις. Μετά το
θάνατο του Στάλιν, το σύστημα πληροφοριακών αντενεργειών διαλύθηκε. Η
Κεντρική Επιτροπή και η KGB δρούσαν τυποποιημένα. Οι πραγματικές
προθέσεις του αντιπάλου στη σφαίρα της ιδεολογίας είχαν αποκαλυφθεί, τα
αντίμετρα που ελήφθησαν ωστόσο ήταν ολοφάνερα ανεπαρκή.
Από την εποχή
του Ιβάν του Τρομερού ακόμη, οι μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας είχαν
λανθασμένη μεθοδολογία στρατολόγησης κι εκπαίδευσης προσωπικού. Αρκετα
πραξικοπήματα στα ανάκτορα κατά την περίοδο ανάμεσα στον 18ο & 19ο
αιώνα ενορχηστρώθηκαν από ξένες υπηρεσίες κατασκοπείας (κυρίως από
βρετανούς). Η Ρωσία είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που αποσαθρώθηκε ΔΥΟ
ΦΟΡΕΣ στον 20ο αιώνα.
Οι αντίπαλοι
της Σοβιετικής Ένωσης σημείωσαν μέγιστη πολιτική νίκη όταν ο Μιχαήλ
Γκορμπατσώφ ανέλαβε τα ηνία της ΕΣΣΔ. Η εκλογή του Γκορμπατσώφ ως
Γενικού Γραμματέα αποτέλεσε στρατηγικό σφάλμα της Κεντρικής Επιτροπής
του Κομμουνιστικού Κόμματος και της KGB. Την ίδια στιγμή όμως ήταν μια
νίκη για εκείνους που στήριξαν και προώθησαν τον Γκορμπατσώφ, επειδή
ήταν Διεθνιστής-Τροτσκιστής.
Ήταν κι άλλος
Διεθνιστής-Τροτσκιστής, ο Νικίτα Χρουστσώφ, που από την αρχή είχε
χαράξει αυτή τη ρότα προς την ήττα, αφοπλίζοντας το Σταλινικό σύστημα
αντικατασκοπείας, το οποίο παλιότερα επέβλεπε τις δραστηριότητες των
ανώτατων αξιωματούχων και των κυβερνητικών σωμάτων. Αυτό οδήγησε στην
εμφάνιση των “κακών προβάτων” ανάμεσα στην κορυφαία Σοβιετική
γραφειοκρατία εκείνο τον καιρό και οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών
είχαν στρέψει έγκαιρα την προσοχή τους σε ασθενείς συνδέσμους μέσα στη
σοβιετική κυβέρνηση, ερμηνεύοντάς τους πολύ ορθά σαν παράθυρο για
ευκαιρίες.
Η επιχείρηση
στρατηγικής επιρροής που κατέληξε στην εγκατάσταση του Γκορμπατσώφ στην
εξουσία ξεκίνησε το 1946. Ο αμερικανός διπλωμάτης Τζωρτζ Φ. Κένναν είχε
θέσει τους άξονες αυτής της δύσκολης μακρόχρονης στρατηγικής στο “Μακρύ
Τηλεγράφημά” του από τη Μόσχα στην Ουάσιγκτων το 1946. Ο Κένναν πρώτος
υπέδειξε στις ειδικές υπηρεσίες των ΗΠΑ να εντείνουν τις ενέργειές τους
κάθε φορά που υπήρχε αλλαγή στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης μετά από
θάνατο του εκάστοτε ανώτατου ηγέτη. Ο Άλλεν Ντάλλες [3] ενστερνίστηκε
αυτή την αντίληψη. Αναρωτιέμαι αν η νεολαία της σημερινής Ρωσίας
γνωρίζει αυτά τα γεγονότα ενώ την ίδια στιγμή χρησιμοποιείται από
εξωγενείς δυνάμεις σαν εργαλείο υπονομέυσης της εθνικής υπόστασης της
Ρωσίας.
Ο Γκορμπατσώφ
υπήρξε επιλογή του Γενικού Επιτελείου της αντισοβιετικής καμπάνιας
πολέμου πληροφοριών κατά τη δεκαετία του 70 ως πιθανός Σοβιετικός ηγέτης
που θα αποτρέψει την αυτοκαταστροφή της Ένωσης. Δεν ήταν ο μοναδικός
υποψήφιος αλλά ήταν ο πιο πολλά υποσχόμενος με βάση τα προσωπικά του
χαρακτηριστικά. Κι αυτός είναι ο λόγος που υποβοηθήθηκε κατά την ανάβασή
του στην περίπλοκη ιεραρχία της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού
Κόμματος.
Ο Γκορμπατσώφ
ήταν υπό παρακολούθηση από τη Δύση για πολλά χρόνια, ωστόσο είναι πιθανό
να το είχε αντιληφθεί ο ίδιος περίπου το 1984 όταν συναντήθηκε με τη
Μάργκαρετ Θάτσερ στο Λονδίνο. Όντας επιρρεπής σε εξωγενείς επιρροές, ο
Γκορμπατσώφ ήταν το κατάλληλο πρόσωπο που θα διοχέτευε τα προβλήματα της
ΕΣΣΔ προς την τελική κατάρρευση της τελευταίας και τη διάλυσή της. Εγώ ο
ίδιος έχω πει στον Γκορμπατσώφ ότι τον θεωρώ προσωπικά υπεύθυνο για την
κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Οι Ρώσοι
πολίτες του σήμερα και η πολιτική ελίτ θα πρέπει να γνωρίζουν καλά ότι
πίσω από την γεωπολιτική καταστροφή του 1991 ήταν η ήττα της Σοβιετικής
Ένωσης στον πόλεμο πληροφοριών που διεξαγόταν επι 48 χρόνια. Η διάλυση
της ΕΣΣΔ μας απέδωσε λιγοστά πλεονεκτήματα. Εντωμεταξύ χάσαμε ένα κοινό
περιβάλλον ενοποίησης που είχε διαμορφωθεί στην Ευρασία για αιώνες.
Το φθινόπωρο
του 2004, ξαναείδα προσωπικά τον Γκορμπατσώφ για δεύτερη φορά στη ζωή
μου ως προεδρεύων ενός συνεδρίου του Ιδρύματος Γκορμπατσώφ, αφιερωμένο
στα 20 χρόνια της Περεστρόικα, ήμουν ένας εκ των 200 περίπου
συμμετεχόντων. Ακολουθώντας τις τοποθετήσεις πολλών συνέδρων που
σχολίασαν την τελική αποτυχία της Περεστρόικα, έλαβα το λόγο και είπα
στον Γκορμπατσώφ ενώπιος ενωπίω ότι τον θεωρώ προσωπικά υπεύθυνο για το
φιάσκο της Περεστρόικα και κατα συνέπεια της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ.
Ο κ.
Γκορμπατσώφ θίχτηκε απ' αυτά τα σχόλια και σπατάλησε τα τελευταία 30
λεπτά του κλεισίματός του ρητορεύοντας άσκοπα. Κάθε τρεις και λίγο
επέστρεφε προς το πρόσωπό μου στα μισά του δρόμου και θρηνούσε που
“κάποιοι άνθρωποι είναι ακόμα παγιδευμένοι στα χαρακώματα του Ψυχρού
Πολέμου. Δεν αναφέρθηκε σε ονόματα αλλά ο στόχος της επίπληξής του ήταν
προφανής.
Τα μάτια του
Γκορμπατσώφ ήσαν ψυχρά κι απατηλά το 2004, όπως ακριβώς και το 1991. Δεν
υπήρχε ούτε δείγμα από τύψεις ή ενοχής στα μάτια του για τις δεκάδες
εκατομμύρια Σοβιετικών πολιτών που εξώθησε σε μια θύελλα συγκρούσεων,
φτώχειας κι εξαχρείωσης. Το μόνο που μπορούσες να δεις στα μάτια του
Γκορμπατσώφ η οδυνηρή έκφραση ενός άνδρα που δεν έλαβε την πρέπουσα
εκτίμηση για την Ηροστρατική [4] του συμβολή στην παγκόσμια ιστορία."
Καθ. Ιγκόρ Πανάριν
Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών
________________________________________
1. Ιγκόρ
Πανάριν: Ρώσος πολιτικός επιστήμων και αναλυτής, απόφοιτος της
Στρατιωτικής Ακαδημίας Λένιν και μετέπειτα πολιτικός σύμβουλος και
αναλυτής. Οπαδός του Πανευρασιατικού Εθνικισμού, μικροαστικής προέλευσης
ολοκληρωτική ιδεολογία που αναπτύχθηκε κατά τη σοβιετική περίοδο και
ουδεμία σχέση έχει με τον Μαρξισμό – Λενινισμό. Έχει ιδιαίτερο
ενδιαφέρον η άποψη που εκφράζει ο Πανάριν ότι η Ρωσία “αποσαθρώθηκε ΔΥΟ
ΦΟΡΕΣ κατά τον 20ο αιώνα” εννοώντας προφανώς την πρώτη μεγάλη Οκτωβριανή
Επανάσταση των Μπολσεβίκων και δεύτερη τη... διάλυση της ΕΣΣΔ, του
κράτους δηλαδή που είχαν δημιουργήσει οι Μπολσεβίκοι που υποτίθεται
“αποσάθρωσαν” τη Ρωσία το 1917! Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η, από
μικροαστική κι εντελώς ιδεαλιστική σκοπιά, υποστήριξή του προς το
πρόσωπο του Στάλιν, του ηγέτη της ΕΣΣΔ κατά την περίοδο 1924-1953
παρουσιάζοντάς τον, μετά το 1934 ως τον δημιουργό του δόγματος “Μόσχα – η
τρίτη Ρώμη”. Το πιο αστείο είναι ότι ασκεί κριτική στους Λένιν και
Τρότσκι (ως εισηγητές της παγκόσμιας επανάστασης) κι ότι όταν ανέλαβε τα
ηνία ο Στάλιν έγινε ο ηγέτης της νέας... Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η
εντελώς αντιεπιστημονική αυτή αντίληψη ενισχύει την αστική εικόνα περί
“δικτατορίας” και “σοβιετικής αυτοκρατορίας” αγνοώντας παντελώς τα
χαρακτηριστικά της σοβιετικής κοινωνίας ως σοσιαλιστικό
κοινωνικοπολιτικό σύστημα. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Πανάριν εκφράζει
ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της ρωσικής κοινωνίας που νοσταλγεί τη
Σοβιετική Ένωση ως “υπερδύναμη” κι όχι με όρους κοινωνικοπολιτικού
συστήματος.
2. H
συμφωνία της Belovezha, (8-12-1991) η επίσημη πράξη διάλυσης της ΕΣΣΔ
και μετατροπής της στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών, υπογράφτηκε
ανάμεσα στους ηγέτες Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας (Γέλτσιν,
Κραβτσούκ και Σουσκέβιτς αντίστοιχα). Η συμφωνία αυτή έγινε βάσει του
άρθρου 72 του Σοβιετικού Συντάγματος το οποίο έδινε το δικαίωμα σε
Σοβιετικές Δημοκρατίες να αποχωρήσουν απ' την Ένωση ελεύθερα. Η πράξη
αυτή έγινε δεκτή απ' το Ανώτατο Σοβιέτ της Ρωσικής Σοβιετικής
Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας το οποίο ταυτόχρονα αποκήρυξε και το Σύμφωνο
Δημιουργίας της Σοβιετικής Ένωσης του 1922, ωστόσο η συμφωνία δεν έγινε
δεκτή από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης με πρόεδρο
τον Μ. Γκορμπατσώφ. Ήταν ήδη πολύ αργά, η κεντρική κυβέρνηση της ΕΣΣΔ
είχε χάσει ήδη προ πολλού την ισχύ της και στις 25 του Δεκέμβρη
παραιτήθηκε ο Γκορμπατσώφ από πρόεδρος της ΕΣΣΔ και τυπικά.
3. Ο 5ος και μακροβιότερος διευθυντής της CIA (1953-1961)
4.
Ηρόστρατος: νεαρός εμπρηστής της αρχαίας εποχής, το 356 π.Χ έκαψε τον
Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο θέλοντας να γίνει διάσημος. Ο Ναός της
Αρτέμιδος ήταν ένα από τα περίφημα επτά θαύματα του κόσμου.
Πηγή: e-globbing.blogspot.com
12 Απρίλη 1961: Όταν το όνειρο χώρεσε σ' ένα ταξίδι
Ο Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν γεννήθηκε στις 9 Μάρτη του 1934 στο Κλούσινο, ένα χωριό 160 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Ο πατέρας του ήταν εργάτης και η μητέρα του αγρότισσα και δούλευαν μαζί σε ένα κολχόζ. Ήταν το τρίτο από τα παιδιά της οικογένειας. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, οι ναζί κατάσχεσαν το σπίτι τους και πήραν τις δύο αδερφές του. Ο Γιούρι βοήθησε τους γονείς του να σκάψουν ένα όρυγμα όπου έζησαν μέχρι το τέλος του πολέμου.
Ένα
περιστατικό σημάδεψε τη ζωή του κατά την περίοδο αυτή. Είδε ένα
σοβιετικό μαχητικό αεροπλάνο «Γιακ» να κάνει αναγκαστική προσγείωση σε
ένα χωράφι κοντά στο σπίτι του. Γυρνούσε από μάχη και τα φτερά του ήταν
διάτρητα από τα βλήματα των αντιαεροπορικών. Όταν οι πιλότοι πρόβαλαν με
το στήθος τους σκεπασμένο με μετάλλια, ο Γιούρι εντυπωσιάστηκε: «Καταλάβαμε
αμέσως το τίμημα που πρέπει να πληρώσει κανείς γι' αυτές τις πολεμικές
διακρίσεις. Όλα τα αγόρια θέλαμε να γίνουμε γενναίοι και όμορφοι
πιλότοι. Βιώσαμε παράξενα συναισθήματα με αυτό το περιστατικό, τέτοια
που δεν είχαμε ξανανιώσει».
Μετά
το εξατάξιο γυμνάσιο, όπου διακρίθηκε στα μαθηματικά και τη φυσική,
πήγε σε τεχνική σχολή και δούλεψε σε χυτήριο. Ενάμιση χρόνο μετά μπήκε
στο τεχνικό πανεπιστήμιο του Σάρατοφ. Στον τέταρτο χρόνο, του δόθηκε η
ευκαιρία να γίνει πιλότος. Πέταξε μόνος του για πρώτη φορά το 1955. Ο εκπαιδευτής του, Ντ. Μαρτιάνοφ,
διαπιστώνοντας τις ικανότητές του πρόβλεψε ότι «θα γίνει ένας θαυμάσιος
πιλότος». Τόσο τον είχε συναρπάσει η πτήση, που ο Γκαγκάριν πέρασε ένα
καλοκαίρι μέσα σε μια σκηνή δίπλα στο αεροδρόμιο.
Με
συμβουλή του Μαρτιάνοφ, ο Γκαγκάριν κατατάσσεται στη Σοβιετική Πολεμική
Αεροπορία και πηγαίνει στη σχολή του Σώματος στο Όρενμπουργκ. Εκεί
μαθαίνει να πετάει αεροπλάνα «Μιγκ», αλλά γνωρίζει και την αγαπημένη
σύντροφο της ζωής του, τη Βαλεντίνα (Βάλια) Γκοριάτσεβα, που σπούδαζε νοσοκόμα στην ίδια πόλη.
Από
τη στιγμή που έμαθε για τους «Σπούτνικ», ο Γκαγκάριν έβαλε στόχο να
συμμετάσχει στο διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ενωσης και άρχισε να
βάζει στο χαρτί τις ιδέες του για διαστημόπλοια, ιδέες που βασίζονταν
στη μελέτη του μεγάλου της αστροναυτικής Κονσταντίν Τσιολκόφσκι, έργα του οποίου είχε διαβάσει ακόμα όταν βρισκόταν στην τεχνική σχολή.
Το
Νοέμβρη του 1957, σε ηλικία 23 ετών, ο Γκαγκάριν αποφοιτά σαν
αριστούχος από το Όρενμπουργκ και αποκτά το βαθμό του υποσμηναγού. Τη
μέρα εκείνη παντρεύεται την αγαπημένη του Βάλια. Ο μετέπειτα επικεφαλής
της ομάδας κοσμοναυτών Καρπόφ λέει: «Ο
Γιούρι ήταν ήρεμος, σίγουρος, χαρούμενος και αισιόδοξος. Η Βάλια ήταν
θαυμάσια. Εδειξε εξαιρετικό αυτοέλεγχο και κουράγιο βοηθώντας τον Γιούρι
να προετοιμαστεί για την αναχώρησή του, σαν μια πραγματική σύζυγος
κοσμοναύτη».
Η πρώτη του τοποθέτηση σαν πιλότος μαχητικού ήταν σε μια βάση στην Αρκτική. Ενόσω βρισκόταν εκεί, το 1959, η ΕΣΣΔ
εκτόξευε το μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο «Λούνα-3», που φωτογράφισε για
πρώτη φορά την αθέατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης. Ο Γκαγκάριν
κατάλαβε ότι η επανδρωμένη πτήση δεν ήταν μακριά. Υπέβαλε τα χαρτιά του
για να ενταχθεί στο πρόγραμμα εκπαίδευσης κοσμοναυτών και μόλις η αίτησή
του έγινε δεκτή, μετακόμισε μαζί με τη γυναίκα του Βάλια και τη μικρή
κορούλα του Λένοτσκα στην Πόλη των Άστρων, που κατασκευάστηκε κοντά στη Μόσχα ειδικά για τους κοσμοναύτες.
Ο
Γκαγκάριν υποβλήθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη εκπαίδευση, σωματική αλλά
και ψυχολογική. Υπέμεινε μακρές περιόδους απομόνωσης μέσα σε
περιορισμένο χώρο, πειράματα έλλειψης βαρύτητας, αντοχής σε υψηλές
θερμοκρασίες και δοκιμαστικές πτήσεις υπό ψυχολογική πίεση. Σε μια
δοκιμή, έπρεπε να λύνει διαφορετικές εξισώσεις, ενώ από τα μεγάφωνα
ακούγονταν διάφορες «λύσεις». Ήταν ήρεμος και αποφασισμένος, είχε πάντα
ευχάριστη διάθεση και πάντοτε ήταν στην κορυφή. Οι άλλοι υποψήφιοι
κοσμοναύτες έλεγαν γι' αυτόν: «καλός
σύντροφος, δεν αποκαρδιώνεται ποτέ, άνθρωπος αρχών, τολμηρός και
ακλόνητος, μετριόφρων και απλός, αποφασιστικός, ένας ηγέτης».
Παρά
την έντονη εκπαίδευση, ο Γκαγκάριν σκεφτόταν πάντοτε την οικογένειά
του. Κατά τη διάρκεια μιας δοκιμαστικής πτήσης ενώ πειραματιζόταν με μια
χρυσαφί σφαίρα σχολίασε: «Να
'μαι τώρα, μεγάλος άνθρωπος και υποψήφιος κοσμοναύτης, παίζω με μια
χρυσαφί σφαίρα και κρατώ ένα μικρό φλασκί νερό για να πίνω. Αχ να ήταν
εδώ το μικρό μου κορίτσι να δει τον μπαμπά της να παίζει μ' αυτά τα
παιχνίδια».
Το «μικρό κορίτσι» ήταν η Ελένα, µόλις δύο χρονών όταν ο Γκαγκάριν εκτοξεύθηκε στο ∆ιάστηµα. Λέει για τον πατέρα της: «φανατικός
αναγνώστης της Ιστορίας. Ήταν περίεργος, τον ενδιέφεραν τα πάντα, ήξερε
κάθε λεπτοµέρεια για µεγάλες µάχες και πάντα µε εντυπωσίαζε µε τις
γνώσεις του. Όµως τον µάγευε και η λογοτεχνία. Ηξερε απ’ έξω σχεδόν όλα
τα έργα του Πούσκιν, του Τβαρντόφσκι και του Ιβακόσφσκι, ποίηση
συνδεδεµένη µε τον πόλεµο. Του άρεσε ο Λέρµαντοφ και ο Σεν Εξιπερί,
µάλιστα όχι µόνο ο “Μικρός πρίγκιπας” αλλά ιδιαίτερα η “Νυχτερινή
πτήση”. Μας διάβαζε τα βιβλία µε στεντόρεια φωνή».
Όταν
έμαθε ότι επιλέχτηκε να είναι ο πρώτος άνθρωπος που θα αποπειραθεί το
επικίνδυνο ταξίδι στο Διάστημα, συζήτησε το γεγονός με τη Βάλια όλη τη
νύχτα. «Γιατί εσύ;», τον ρώτησε η γυναίκα του, αλλά το πρωί του είπε: «Αν νιώθεις σίγουρος για τον εαυτό σου πήγαινε. Ολα θα είναι εντάξει εδώ».
Η δεύτερη κόρη του Γκαγκάριν γεννήθηκε στις αρχές του 1961, λίγο πριν
την πτήση του. Την ονόμασαν Γκαλότσκα, που σημαίνει «πνοή της άνοιξης».
«Κατά
τη διάρκεια της προετοιμασίας της εκτόξευσης, όταν όλοι είχαν άγχος και
ανησυχία, μόνο αυτός έμοιαζε να είναι ήρεμος. Κι όχι μόνο: εμψύχωνε
τους άλλους και ακτινοβολούσε σαν ήλιος», λέει για τον Γκαγκάριν ο αρχισχεδιαστής Κορολιόφ, επικεφαλής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος την εποχή εκείνη.
Η κόρη του Ελένα µιλώντας πολλά χρόνια μετά έδωσε µια συναρπαστική εικόνα για την προσωπικότητα του Γκαγκάριν ο οποίος «δεν
ήξερε τι σηµαίνει «εσωτερικός πόνος», ήταν τόσο πειθαρχηµένος σωµατικά
και πνευµατικά που όταν έλεγε ότι θα κοιµηθεί για 40 λεπτά ξυπνούσε
ακριβώς τη στιγµή που έπρεπε µόνος του, ενώ παρ’ ότι πέρασε πολλές
δύσκολες στιγµές στη διάρκεια της ιστορικής του πτήσης, δεν τις
αφηγήθηκε ποτέ στην οικογένειά του για να µην στεναχωρηθούμε». Τις έμαθαν πολύ αργότερα από τα ντοκουµέντα που ήρθαν στη δηµοσιότητα.
Πριν
την πραγματοποίηση της εκτόξευσης ο Γκαγκάριν, συναισθανόμενος τις
πιθανότητες που υπήρχαν να μην επιστρέψει σώος στη γη, έγραψε ένα γράμμα
στη γυναίκα του Βαλεντίνα. Το συγκεκριμένο γράμμα, οι αρχές θα το
έστελναν στην σύζυγο του, μόνο εάν κάτι πήγαινε στραβά και ο Γκαγκάριν
σκοτωνόταν κατά τη διάρκεια της πτήσης. Τελικά όλα πήγαν καλά. Το γράμμα
φτάνει στα χέρια της συζύγου του, λίγα χρόνια μετά… (τραγική ειρωνεία:
μετά το θάνατό του από πτώση μαχητικού αεροσκάφους). Έγραφε:
«Γεια σας πολυαγαπημένες μου Βαλέσκα*, Λενόσκα** και Γκαλόσκα.***
Από
εδώ που είμαι αποφάσισα να σας γράψω λίγες γραμμές σε ένα γράμμα για να
μοιραστώ μαζί σας τη χαρά και την ευτυχία που νιώθω σήμερα.
Σήμερα η κυβέρνηση αποφάσισε να με στείλει στο Διάστημα.
Θα είμαι ο πρώτος!
Αγαπημένη
μου γυναίκα Βαλιούσα, είμαι τόσο χαρούμενος και θέλω και εσύ να είσαι
χαρούμενη μαζί μου. Μπορείς να το φανταστείς; Η πατρίδα μου εμπιστεύτηκε
, εμένα που είμαι ένας απλός άνθρωπος, ένα τόσο σημαντικό καθήκον. Θα
είμαι αυτός που θα χαράξει την πορεία των ανθρώπων στο διάστημα.
Γράφουμε ιστορία! Μια νέα εποχή ξεκινά.
Μεθαύριο,
είναι η μέρα της απογείωσης. Εσύ εκείνη την ώρα που θα πετάω για το
διάστημα θα ζεις και θα κάνεις απλά καθημερινά πράγματα. Το καθήκον που
νιώθω στους ώμους είναι βαρύ. Είμαι πολύ αγχωμένος. Μακάρι να είχα την
ευκαιρία να βρεθώ για λίγο δίπλα σου, απλά να σου μιλήσω. Αλλά βρίσκεσαι
πολύ μακριά. Να ξέρεις όμως ότι εγώ σε νιώθω κοντά μου, στο πλάι μου.
Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στο σύστημα και σε εμένα και είμαι σίγουρος ότι
δεν θα αποτύχω. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις... Κάποιες φορές συμβαίνει εκεί που
είσαι ψηλά να πέσεις και να σπάσεις τον λαιμό σου. Έτσι και τώρα, ένα
ατύχημα μπορεί να συμβεί...
Βαλιούσα,
προσωπικά πιστεύω ότι τίποτε κακό δεν θα συμβεί. Αλλά εάν συμβεί σου
ζητώ να το αποδεχθείς Βαλιούσα μου, και να διώξεις τη θλίψη σου. Κανείς
δεν είναι ασφαλής. Ατυχήματα μπορεί να συμβούν και ενώ τρέχουμε με το
αυτοκίνητο. Να προσέχεις τα κοριτσάκια μας. Να τα λατρεύεις, σαν να
είμαι εγώ. Σε παρακαλώ να τα αναθρέψεις όχι σαν μαμμόθρεφτα, αλλά να
τους φτιάξεις προσωπικότητες που θα μπορούν να αντεπεξέλθουν σε
οποιαδήποτε δυσκολία της ζωής.
Να
τις μεγαλώσεις και να γίνουν γυναίκες που θα αξίζουν να ζουν στην νέα
Κομμουνιστική κοινωνία μας. Η πατρίδα θα σε βοηθήσει να τα καταφέρεις.
Εάν πάθω κάτι να κοιτάξεις τον εαυτό σου και την προσωπική σου ζωή. Να
ζήσεις όπως σου επιτάσσει η καρδιά σου και όπως νιώθεις. Δεν θα έχεις
καμία υποχρέωση απέναντι μου. Δεν έχω το δικαίωμα να σου ζητώ κάτι
τέτοιο.
Το
ξέρω ότι το γράμμα μου είναι υπερβολικά απαισιόδοξο και δεν θέλω.
Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να το διαβάσεις. Δεν θέλω ποτέ να
ντραπείς για μένα και να νομίζεις ότι είμαι αδύναμος. Αλλά αν κάτι πάει
στραβά θέλω να ξέρεις όλη την αλήθεια. Μέχρι τώρα έχω ζήσει μια έντιμη,
σωστή ζωή και έστω και λίγο, νιώθω ότι έχω προσφέρει και έχω υπηρετήσει
το λαό της Σοβιετικής Ένωσης.
Όταν
ήμουν μικρός στη σχολή αεροπορίας, διάβαζα πάντα τα λόγια του Βαλέρι
Γκχάλωφ**** που μου έχουν αποτυπωθεί: “Αν είναι να υπάρχεις, τότε
φρόντισε να είσαι πάντα Πρώτος”. Και αυτό προσπαθώ να κάνω και πάντα θα
το κάνω μέχρι το τέλος.
Βαλέσκα
να ξέρεις ότι αφιερώνω την πτήση μου στον λαό μας, στην πατρίδα μας,
στην κοινωνία μας και τον κομμουνισμό, στην ανθρωπότητα και στην
επιστήμη. Ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά και σε λίγες μέρες θα είμαστε πάλι
μαζί ευτυχισμένοι.
ΥΓ:
Σε παρακαλώ να μην ξεχάσεις τους γονείς μου και όποτε μπορείς να τους
δίνεις ένα χέρι βοήθειας. Δώσε τους, τους χαιρετισμούς μου και να τους
ζητήσεις εκ μέρους μια μεγάλη συγγνώμη. Πες τους να με συγχωρέσουν που
δεν τους έχω ενημερώσει για το τι πρόκειται να γίνει, αλλά κάποια
πράγματα πρέπει να μένουν μυστικά. Αυτά είχα να σου γράψω πολυαγαπημένη
μου.
ΑΝΤΙΟ
Περιμένω πότε θα σας αγκαλιάσω σφιχτά, ξανά και τις τρεις σας.
Σας φιλώ, ο μπαμπάς σας, ο Γιούρα σας.
10 Απριλίου 1961»
«Άνθρωπος στο Διάστημα!». Έτσι μετέδωσε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων από τη Μόσχα τη Μεγάλη Είδηση στις 12 Απρίλη 1961. Όταν τα πιο τολμηρά όνειρα της ανθρωπότητας ξεπέρασαν τα όρια της φαντασίας και γίνονταν πραγματικότητα. Όταν ο άνθρωπος ξέφευγε για πρώτη φορά από την έλξη του πλανήτη του και έβγαινε ο ίδιος στο Διάστημα. Μέσα στο διαστημόπλοιο «Βοστόκ 1», ο επισμηναγός της πολεμικής αεροπορίας της ΕΣΣΔ, Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν έκανε μια περιστροφή γύρω από τη Γη σε ύψος 302 χιλιομέτρων, ταξιδεύοντας για 108 λεπτά με ταχύτητα περίπου 30.000 χιλιομέτρων την ώρα.
Τα
συναισθήματα που ένιωσε ο κόσμος εκείνη τη μέρα, ακούγοντας από το
υπερπέραν τη φωνή του 27χρονου κοσμοναύτη, ήταν ένα κράμα παραληρήματος
χαράς, θαυμασμού, ενθουσιασμού. Αλλά και βαθιάς ικανοποίησης για τις
ικανότητες του ανθρώπου. Η ιστορική τροχιά του επανδρωμένου
διαστημόπλοιου, έκανε τους κατοίκους του πλανήτη Γη να αισθάνονται, πέρα
από όποιες εθνικές, φυλετικές και άλλες διαφορές, Πολίτες του
Σύμπαντος!
Ο
Γκαγκάριν ήταν ο πρώτος που είδε με τα μάτια του πόσο όμορφος αλλά και
εύθραυστος είναι ο πλανήτης μας, αυτή η υδάτινη σφαίρα που μοιάζει να
αιωρείται από το πουθενά μέσα στην άβυσσο. Έγραψε το όνομά του και το
όνομα της σοσιαλιστικής του πατρίδας, μια για πάντα στ' αστέρια. Πολλοί
ακολούθησαν, εξίσου σπουδαίοι και ηρωικοί, αλλά όπως συμβαίνει συνήθως,
όλοι θυμούνται εκείνον που άνοιξε το δρόμο, εκείνον που πήγε εκεί που
κανείς δεν είχε πάει μέχρι τότε.
Μετά την πτήση ο αρχισχεδιαστής Κορολιόφ, επικεφαλής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος, θα πει: «Καλός
πιλότος είναι εκείνος που σε ένα λεπτό πτήσης μπορεί να κάνει τόσες
παρατηρήσεις και να βγάλει τόσα συμπεράσματα, που θα κάνει ένα ολόκληρο
ινστιτούτο να τα αναλύει επί ένα χρόνο. Αυτό που μας ικανοποίησε
ιδιαίτερα ήταν ότι ο Γκαγκάριν σε αυτά τα 108 λεπτά μπόρεσε να δει τόσα
πολλά και να εμπλουτίσει την επιστήμη με πολύτιμες πληροφορίες και
συμπεράσματα».
Oπως θυµάται ο βετεράνος δηµοσιογράφος Βλαντίµιρ Γκουµπάρεφ από τις διηγήσεις τού κοσµοναύτη, «ο
Γιούρι επί 10 λεπτά στη διάρκεια της πτήσης του νόµιζε ότι ήταν νεκρός.
Η πτήση ήταν απίστευτα δύσκολη και απολύτως ηρωική. Τότε οι
περισσότεροι πίστευαν ότι εάν ένας άνθρωπος πάει στο ∆ιάστηµα θα
τρελαθεί». Το Vostok αντιµετώπισε προβλήµατα κατά την κάθοδό του και το σώµα του Γκαγκάριν δέχθηκε πολλά G, δύο µε τρεις φορές περισσότερα από αυτά που αισθάνονται οι σηµερινοί αστροναύτες.
«Στο διάστημα υπάρχει χώρος για όλους»,
είπε ο Γκαγκάριν, επιστρέφοντας στη Γη. Η υποδοχή του ήταν πραγματικά
υποδοχή ήρωα, όχι μόνο στην πατρίδα του, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο
όπου περιόδευσε σαν πρέσβης καλής θέλησης. Στις
12 Φλεβάρη του 1962 φτάνει και στην Ελλάδα και αποθεώνεται από χιλιάδες
κόσμου που συρρέουν στην Ακρόπολη να τον επευφημήσουν.
Καθώς
τα χρόνια περνούσαν άρχισε να νιώθει την ανάγκη να ξαναπετάξει. Το 1967
άρχισε να εκπαιδεύεται για την πρώτη πτήση με διαστημόπλοιο «Σογιούζ».
Στις 27 Μάρτη του 1968, σε ηλικία 34 ετών, ο Γιούρι Γκαγκάριν
σκοτώνεται, όταν συντρίβεται το αεριωθούμενο που δοκίμαζε, ένα MIG 15
UTI. Το αεροπλάνο παρουσίασε μηχανική βλάβη και ο Γκαγκάριν είχε δύο
επιλογές. Να εκτιναχθεί, και το σκάφος του ακυβέρνητο, μέχρι να πέσει,
να ακολουθήσει μια πορεία με κίνδυνο να προσκρούσει σε ένα κοντινό
νηπιαγωγείο γεμάτο παιδιά, ή να προσπαθήσει μέχρι τέλους να ανακτήσει
τον έλεγχο. Προτίμησε να θυσιαστεί και μέχρι την τελευταία στιγμή πάλεψε να αποφύγει το νηπιαγωγείο...
Το
θάνατό του πένθησαν άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Οι στάχτες του θάφτηκαν
μαζί με τις στάχτες των άλλων ηρώων της Σοβιετικής Ένωσης στο τείχος
του Κρεμλίνου. Προς τιμήν της μεγάλης συνεισφοράς του στην εξερεύνηση
του Διαστήματος δόθηκε το όνομά του σε έναν κρατήρα στο φεγγάρι. Σε
ένδειξη τιμής για την πρώτη επανδρωμένη πτήση στο Διάστημα, ο κόσμος
γιόρταζε τη 12 Απρίλη κάθε χρόνο σαν Παγκόσμια Μέρα της Αστροναυτικής. Ο
άθλος του Γκαγκάριν συνεχίστηκε, επεκτάθηκε. Στα χρόνια που πέρασαν
σημειώθηκαν νέα ρεκόρ, νέες ανακαλύψεις και τεράστιες κατακτήσεις στον
αγώνα εξερεύνησης του αστρικού χώρου. Η σύγχρονη επιστήμη και τεχνική
προχωρούν από θρίαμβο σε θρίαμβο.
* Χαϊδευτικά το Βελεντίνα(σύζυγος).
** Χαϊδευτικά το Έλενα, όπως έλεγαν τη μεγάλη του κόρη.
*** Χαϊδευτικά το Γκαλίνα, όπως έλεγαν την μικρή του κόρη.
****
Ο Βαλέρι Γκχάλωφ, ήταν κορυφαίος πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας της
ΕΣΣΔ. Εθεωρείτο εκ των κορυφαίων, σχεδόν θρυλικών, πιλότων – δοκιμαστών
νέων πολεμικών αεροσκαφών.
(Βασισμένο σε κείμενα των: «Russian Archives Online», Στ. Ξενικουδάκη και Λ. Γουλάτη που δημοσιεύτηκαν στο Ριζοσπάστη, καθώς και κείμενο της Νατ. Μπαστέα που δημοσιεύτηκε στα Νέα. Την επιστολή βρήκα εδώ. Οι φωτογραφίες προέρχονται από πολλές πηγές του διαδικτύου.)
Πηγή: e-oikodomos.blogspot.gr
ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΑ ΤΗΣ Ε.Σ.Σ.Δ.
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΖΑΚΕΒΙΤΣ - Το γαλάζιο τετράδιο
Η ιστορική νουβέλα Το γαλάζιο τετράδιο
μαζί με το διήγημα Εχθροί υπήρξαν τα τελευταία έργα του Εμμανουήλ
Καζακέβιτς. Ο τίτλος της νουβέλας είναι εμπνευσμένος από ένα τετράδιο με
γαλάζιο εξώφυλλο, όπου ο Λένιν είχε συγκεντρώσει την ύλη, στην οποία
στηρίχτηκε για να δώσει την τελική μορφή στο βιβλίο του Κράτος και
Επανάσταση. Η διδασκαλία του Μαρξισμού για το κράτος και τα καθήκοντα
του προλεταριάτου στην επανάσταση. Στις 7 Ιούλη 1917 η Προσωρινή
Κυβέρνηση δημοσίευσε διάταγμα για τη σύλληψη και προσαγωγή του Λένιν σε
δίκη. Ο Λένιν με τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας της ΚΕ των μπολσεβίκων
πέρασε στην παρανομία και από την Πετρούπολη στις 11 Ιούλη κατέφυγε
μεταμφιεσμένος στο Ραζλίφ, στις όχθες μιας λίμνης, στην καλύβα ενός
μπολσεβίκου εργάτη, του Εμελιάνοφ. Η πλοκή του έργου εκτυλίσσεται στο
δίμηνο της παραμονής του Λένιν σ’ αυτό το κρησφύγετο, έως τη μέρα που
μεταμφιεσμένος, ξυρισμένος, με περούκα, τραγιάσκα και με πλαστή εργατική
ταυτότητα με το επώνυμο Ιβανόφ, ξεκίνησε για τη Φινλανδία.
Η
λογοτεχνική αφήγηση είναι βασισμένη στα πραγματικά γεγονότα από την
περίοδο που ο Λένιν επεξεργάστηκε και έθεσε νέα γραμμή με στόχο την
άμεση κατάληψη της εξουσίας από τις επαναστατικές εργατικές δυνάμεις,
τις γνωστές «Θέσεις του Απρίλη» του 1917.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Εμμανουήλ Καζακέβιτς (1913-1962) γεννήθηκε στην πόλη Κρεμεντσούγκ της
Ουκρανίας και πέθανε στη Μόσχα. Σπούδασε μηχανολόγος, ασχολήθηκε όμως με
τη λογοτεχνία. Στρατεύτηκε από την αρχή του Δεύτερου Παγκόσμιου
πολέμου, πήρε μέρος στην άμυνα της Μόσχας, στην απελευθέρωση της
Βαρσοβίας, στην κατάληψη του Βερολίνου. Τραυματίστηκε τρεις φορές. Μέλος
του ΚΚΣΕ από το 1944. Έγινε γνωστός με τη νουβέλα του "Αστέρι" (1947)
για τους ηρωικούς σοβιετικούς ανιχνευτές στα μετόπισθεν του εχθρού.
Ακολούθησαν οι νουβέλες "Δύο άνθρωποι στη στέπα" (1948) και "Η καρδιά
του φίλου" (1953), τα μυθιστορήματα "Άνοιξη στον Όντερ" (1949) και "Ένα
σπίτι στην πλατεία" (1956), καθώς και διηγήματα, δοκίμια, ταξιδιωτικά. Η
νουβέλα "Το γαλάζιο τετράδιο" (1961) και το διήγημα "Εχθροί", τα
τελευταία του έργα, ζωντανεύουν τη μορφή του Λένιν. Οι "Εχθροί"
δημοσιεύτηκαν τον Απρίλη 1962, πέντε μήνες πριν το θάνατο του συγγραφέα.
Πολλά πεζογραφήματά του έγιναν κινηματογραφικές ταινίες και
μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες.
ΜΠΑΜΠΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ - ΕΣΣΔ: Με το χέρι στην καρδιά (1968-1993)
Tο βιβλίο αυτό γράφτηκε από την ανάγκη
που διαπίστωνε ο συγγραφέας ότι οι απλοί άνθρωποι παραπληροφορημένοι από
την αντισοβιετική προπαγάνδα είχαν ανάγκη να πληροφορηθούν από πρώτο
χέρι ποια ήταν η πραγματικότητα στην ΕΣΣΔ. Διάφορα ερωτήματα είχαν τεθεί
και στον ίδιο το συγγραφέα από το φιλικό του περιβάλλον. Πώς έζησες
εκεί; Πείνασες; Δυστύχησες, σε παρακολουθούσε η αστυνομία ή όλα αυτά
είναι υπερβολές;
Ερωτήματα όπως:
Ποια ήταν η καθημερινότητα στη
Σοβιετική Ένωση; ποια χώρα ήταν αυτή; πώς ζούσαν άραγε οι απλοί
άνθρωποι; Τέτοια ερωτήματα, με ορισμένη δυσπιστία, έθετε και ο ίδιος ο
συγγραφέας όταν βρέθηκε στη Σοβιετική Ένωση το 1968. Δυο δεκαετίες μετά
την ολοκλήρωση και σε συμβολικό επίπεδο της διαδικασίας αντεπαναστατικών
ανατροπών και καπιταλιστικής παλινόρθωσης το 1991 και με την αστική
προπαγάνδα να οργιάζει πως είναι έγκλημα να ζουν οι εργάτες χωρίς
καπιταλιστές, είναι εύλογο στους εργαζόμενους και στη νεολαία να
γεννιούνται ερωτήματα με τα οποία ασχολείται ο συγγραφέας. «Με το χέρι
στην καρδιά» ο συγγραφέας δίνει ολοζώντανες πολλές πλευρές και
απαντήσεις για την καθημερινότητα στη Σοβιετική Ένωση.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η συγγραφική δραστηριότητά του ξεκινάει απ’ τη προδικτατορική
Αυγή και σε συνέχεια όταν βρεθεί κυνηγημένος από τη χούντα καταφεύγει
στη Σοβιετική Ένωση όπου δημοσιογραφεί και δημοσιεύει τα διηγήματά του
στην εφημερίδα Νέος Δρόμος. Εκεί αρχίζει και δημοσιεύει διάφορες
κριτικές μελέτες που αφορούν ευρύτερα το χώρο της τέχνης. Πολλά απ’ τα
διηγήματά του δημοσιεύονται απ’ το Βήμα του Λονδίνου. Μια από τις
εργασίες του, Η στρατευμένη τέχνη στο έργο του Αισχύλου, βραβεύεται με
το μετάλλιο Λένιν από το υπουργείο Παιδείας της ΕΣΣΔ, στην πόλη Βόλγα
του Καζάν το 1974.
Ο Μπ. Ιωάννου είναι απόφοιτος του Ινστιτούτου Α. Οστρόβσκι, Θεάτρου
και Καλών Τεχνών. Γεννήθηκε και μεγάλωσε σ’ ένα μικρό χωριό της
Καστοριάς στα δύσκολα χρόνια του Εμφύλιου πολέμου. Με τις τραγικές
εικόνες των παιδικών του χρόνων θα σημαδευτούν πολλοί από τους ήρωες στο
λογοτεχνικό του έργο. Με τη λήξη του Εμφύλιου μαθητής ακόμα στο
δημοτικό και σε συνέχεια στην Αθήνα όπου πηγαίνει στο γυμνάσιο, θα
υποστεί όλους τους διωγμούς της Ασφάλειας για τα πολιτικά του φρονήματα.
Ο Μπ. Ιωάννου εργάστηκε σε διάφορα θέατρα της Σοβιετικής Ένωσης σαν
σκηνοθέτης και σαν ηθοποιός.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, όταν πέφτει η Χούντα, δημοσιεύονται
διάφορα διηγήματά του καθώς και άλλες εργασίες σε διάφορα περιοδικά.
Το πρώτο του βιβλίο Οι κραυγές των ηρώων κυκλοφορεί το 1998 απ’ τις
εκδόσεις «Αικ. Ρουμελιώτη». Σε συνέχεια, το 2005, κυκλοφορεί από τη
Σύγχρονη Εποχή το ιστορικό του μυθιστόρημα Η βαλίτσα του Γιώργη
Πικρογιώργη.
