ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ

Ετη μπροστά από την εποχή του

Εκατόν πενήντα χρόνια συμπληρώθηκαν (2010) από τη γέννηση του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα Αντον Τσέχοφ, ο οποίος αποθεώθηκε ως ένας αυτάρκης δραματουργός, στην εργογραφία του οποίου ξεδιπλώνεται το πανόραμα της προεπαναστατικής ρωσικής κοινωνίας, αντανακλώντας ταυτόχρονα τη σύγχρονη παγκόσμια πραγματικότητα. Γεγονός που τον έκανε να είναι αναμφισβήτητα επίκαιρος τόσο στη Ρωσία, όσο και στο σύνολο του δυτικού κόσμου και που οδήγησε στο να θεωρείται το σύνολο του έργου του απαραίτητο βοήθημα - πρότυπο - για την προσέγγιση του μετατσεχοφικού δυτικού θεάτρου.

Η υπόθεση στα έργα του είναι απλή. Ο ίδιος έλεγε ότι στη σκηνή όλα πρέπει να είναι τόσο απλά και τόσο σύνθετα όπως και στη ζωή. Εκ πρώτης όψεως, οι ήρωες των τσεχοφικών έργων συμπεριφέρονται με απλότητα, μιλώντας συχνά με ευκολονόητες και συνηθισμένες λέξεις. Πίσω όμως από τις λέξεις αυτές κρύβεται ένας ολόκληρος κόσμος από αισθήματα, σκέψεις και ανησυχίες.

Τα έργα του για την καθημερινή ζωή της συμβιβασμένης ανώτερης τάξης πέτυχαν ένα λεπτό ποιητικό ρεαλισμό που ήταν έτη μπροστά από την εποχή του. Ανήγαγε σε τέχνη μοναδική το σύντομο διήγημα. Αν και πέτυχε την αναγνώριση από το ρωσικό κοινό πριν πεθάνει, στην Ευρώπη έγινε διάσημος μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι μεταφράσεις της Constance Garnett (στην αγγλική γλώσσα) είδανε το φως της δημοσιότητας. Ηταν πάρα πολύ δημοφιλής στην Αγγλία στη δεκαετία του '20. Στις ΗΠΑ, η φήμη του ήρθε κάπως αργότερα, μέσω της επιρροής του Στανισλάβσκι.

Οι χαρακτήρες του Τσέχωφ, όπως τους είδε ο Tuminas και όπως ενσαρκώνονται από τους ηθοποιούς, θυμίζουν έντονα κομμάτι του εαυτού μας. Ζουν σε συνθήκες συγκρουόμενων φιλοδοξιών, φιλοσοφούν, δουλεύουν σκληρά ή τεμπελιάζουν, υπηρετούν και καταναλώνουν. Είναι πολύ διαφορετικοί, αλλά και παρόμοιοι - η ζωή του καθενός πήγε στραβά. Γιατί; Αυτό το ανακαλύπτουμε από σκηνή σε σκηνή, από τους διαλόγους, τους τσακωμούς, τις αποκαλύψεις και το σαρκασμό. Ο κόσμος ανακαλύπτει τις αρχές του θεάτρου του παραλόγου στα έργα του Τσέχωφ. Οι χαρακτήρες του λένε κάτι και μετά κάνουν κάτι άλλο, ενώ σκέφτονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Ο Θείος Βάνιας του Tuminas ασχολείται με το τι σκέφτονται οι χαρακτήρες και με το τι εξομολογούνται σε περιόδους πνευματικής αναταραχής. Κάποιες φορές είναι ασυνάρτητοι, σαν τον θείο Βάνια ή πολύ βίαιοι, όπως ο Astrov. Ομως οι εξομολογήσεις τους ξεσπούν από τις ψυχές τους τόσο ορμητικά, σαν να βγαίνει κάποιος από ένα αποπνικτικό δωμάτιο στον καθαρό αέρα.

«Ο Θείος Βάνιας μας είναι απαραίτητος σήμερα για να μας στηρίξει, να μην γίνουμε κυνικοί, αγενείς, ασυνείδητοι άνθρωποι», λέει ο Rimas Tuminas. «Με όλα όσα αντιμετώπισε στη ζωή του, δεν έχασε την αρετή της εντιμότητας και συνέχισε να εργάζεται. Κοντά στο θέατρό μας, υπάρχει ένα μνημείο της Πριγκίπισσας Turandot. Ισως θα έπρεπε να χτίσουμε ένα μνημείο στον Θείο Βάνια».

Στην καλύτερη παράσταση για τα 150 χρόνια του Τσέχωφ, από το σπουδαίο Θέατρο Βαγκτάγκοφ με τα 100 χρόνια θεατρικής ιστορίας πρωταγωνιστούν, μεταξύ άλλων, οι βραβευμένοι «Καλλιτέχνες του Λαού» Sergey Macovetsky, Ludmila Maksakova, Vladimir Simonov, Anna Dubrovskaya, Yury Kraskov και Galina Konovalova. Σκηνογραφία & κοστούμια: Adomas Atsovskis. Σύνθεση: Faustas Latenas